Edition
Hide
Summa theologiae
Articulus 2
IIª-IIae q. 77 a. 2 arg. 1
Ad secundum sic proceditur. Videtur quod venditio non reddatur iniusta et illicita propter defectum rei venditae. Minus enim cetera sunt pensanda in re quam rei species substantialis. Sed propter defectum speciei substantialis non videtur reddi venditio rei illicita, puta si aliquis vendat argentum vel aurum alchimicum pro vero, quod est utile ad omnes humanos usus ad quos necessarium est argentum et aurum, puta ad vasa et ad alia huiusmodi. Ergo multo minus erit illicita venditio si sit defectus in aliis.
IIª-IIae q. 77 a. 2 arg. 2
Praeterea, defectus ex parte rei qui est secundum quantitatem maxime videtur iustitiae contrariari, quae in aequalitate consistit. Quantitas autem per mensuram cognoscitur. Mensurae autem rerum quae in usum hominum veniunt non sunt determinatae, sed alicubi maiores, alicubi minores, ut patet per philosophum, in V Ethic. Ergo non potest evitari defectus ex parte rei venditae. Et ita videtur quod ex hoc venditio non reddatur illicita.
IIª-IIae q. 77 a. 2 arg. 3
Praeterea, ad defectum rei pertinet si ei conveniens qualitas deest. Sed ad qualitatem rei cognoscendam requiritur magna scientia, quae plerisque venditoribus deest. Ergo non redditur venditio illicita propter rei defectum.
IIª-IIae q. 77 a. 2 s. c.
Sed contra est quod Ambrosius dicit, in libro de Offic., regula iustitiae manifesta est quod a vero non declinare virum deceat bonum, nec damno iniusto afficere quemquam, nec aliquid dolo annectere rei suae.
IIª-IIae q. 77 a. 2 co.
Respondeo dicendum quod circa rem quae venditur triplex defectus considerari potest. Unus quidem secundum speciem rei. Et hunc quidem defectum si venditor cognoscat in re quam vendit, fraudem committit in venditione, unde venditio illicita redditur. Et hoc est quod dicitur contra quosdam Isaiae I, argentum tuum versum est in scoriam; vinum tuum mixtum est aqua, quod enim permixtum est patitur defectum quantum ad speciem. Alius autem defectus est secundum quantitatem, quae per mensuram cognoscitur. Et ideo si quis scienter utatur deficienti mensura in vendendo, fraudem committit, et est illicita venditio. Unde dicitur Deut. XXV, non habebis in sacculo diversa pondera, maius et minus, nec erit in domo tua modius maior et minor; et postea subditur, abominatur enim dominus eum qui facit haec, et adversatur omnem iniustitiam. Tertius defectus est ex parte qualitatis, puta si aliquod animal infirmum vendat quasi sanum. Quod si quis scienter fecerit, fraudem committit in venditione, unde est illicita venditio. Et in omnibus talibus non solum aliquis peccat iniustam venditionem faciendo, sed etiam ad restitutionem tenetur. Si vero eo ignorante aliquis praedictorum defectuum in re vendita fuerit, venditor quidem non peccat, quia facit iniustum materialiter, non tamen eius operatio est iniusta, ut ex supradictis patet, tenetur tamen, cum ad eius notitiam pervenerit, damnum recompensare emptori. Et quod dictum est de venditore, etiam intelligendum est ex parte emptoris. Contingit enim quandoque venditorem credere suam rem esse minus pretiosam quantum ad speciem, sicut si aliquis vendat aurum loco aurichalci, emptor, si id cognoscat, iniuste emit, et ad restitutionem tenetur. Et eadem ratio est de defectu qualitatis et quantitatis.
IIª-IIae q. 77 a. 2 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod aurum et argentum non solum cara sunt propter utilitatem vasorum quae ex eis fabricantur, aut aliorum huiusmodi, sed etiam propter dignitatem et puritatem substantiae ipsorum. Et ideo si aurum vel argentum ab alchimicis factum veram speciem non habeat auri et argenti, est fraudulenta et iniusta venditio. Praesertim cum sint aliquae utilitates auri et argenti veri, secundum naturalem operationem ipsorum, quae non conveniunt auro per alchimiam sophisticato, sicut quod habet proprietatem laetificandi, et contra quasdam infirmitates medicinaliter iuvat. Frequentius etiam potest poni in operatione, et diutius in sua puritate permanet aurum verum quam aurum sophisticatum. Si autem per alchimiam fieret aurum verum, non esset illicitum ipsum pro vero vendere, quia nihil prohibet artem uti aliquibus naturalibus causis ad producendum naturales et veros effectus; sicut Augustinus dicit, in III de Trin., de his quae arte Daemonum fiunt.
IIª-IIae q. 77 a. 2 ad 2
Ad secundum dicendum quod mensuras rerum venalium necesse est in diversis locis esse diversas, propter diversitatem copiae et inopiae rerum, quia ubi res magis abundant, consueverunt esse maiores mensurae. In unoquoque tamen loco ad rectores civitatis pertinet determinare quae sunt iustae mensurae rerum venalium, pensatis conditionibus locorum et rerum. Et ideo has mensuras publica auctoritate vel consuetudine institutas praeterire non licet.
IIª-IIae q. 77 a. 2 ad 3
Ad tertium dicendum quod, sicut Augustinus dicit, in XI de Civ. Dei, pretium rerum venalium non consideratur secundum gradum naturae, cum quandoque pluris vendatur unus equus quam unus servus, sed consideratur secundum quod res in usum hominis veniunt. Et ideo non oportet quod venditor vel emptor cognoscat occultas rei venditae qualitates, sed illas solum per quas redditur humanis usibus apta, puta quod equus sit fortis et bene currat, et similiter in ceteris. Has autem qualitates de facili venditor et emptor cognoscere possunt.
Translation
Hide
Summe der Theologie
Zweiter Artikel. Der Verkauf einer Sache macht zu einem unerlaubten ein Fehler oder ein Mangel in derselben.
a) Das wird geleugnet. Denn: I. Der Mangel der Substanz selber in einer Sache scheint den Verkauf derselben nicht zu einem unerlaubten zu machen; also noch weniger ein Mangel im Übrigen. So kann jemand Gold oder Silber, was die Alchymisten gemacht haben, für wahres Gold und Silber verkaufen; denn zu allem jenem im menschlichen Leben ist es nützlich, wozu das wahre Gold und Silber dient, wie z. B. um Gefäße zu formen u. dgl. Also. II. Der Mangel auf seiten der Sache, welcher den Umfang betrifft, scheint am meisten der Gerechtigkeit entgegen zu sein, die im Gleichmaße besteht. Nun wird der Umfang durch das Maß gekannt; solche Maße aber sind nicht immer überall die gleichen, sondern da größer, dort kleiner. Da also ein derartiger Mangel auf seiten der verkauften Sache nicht vermieden werden kann, so scheint er auch nicht den Verkauf zu einem unerlaubten zu machen. III. Ein Fehler auf seiten der verkauften Sache ist es, wenn ihr eine Eigenschaft mangelt, die ihr zukommen müßte. Um dergleichen Eigenschaften aber zu unterscheiden, bedarf es einer eingehenden Kenntnis, die den meisten Käufern abgeht. Also macht ein Fehler in der verkauften Sache den Verkauf nicht unerlaubt. Auf der anderen Seite schreibt Ambrosius (3. de offic. cap. 11.): „Die Richtschnur der Gerechtigkeit liegt offenbar vor: der tugendhafte Mann darf nicht von der Wahrheit abweichen; er darf niemandem ungerechten Nachteil zufügen und darf keine List gebrauchen.“
b) Ich antworte; in der verkauften Sache kann in dreifacher Weise ein Fehler oder ein Mangel sich finden: 1. In der Substanz derselben; kennt diesen Fehler der Verkäufer und verkauft trotzdem, so betrügt er. Darauf weist der Prophet hin. (Isai. 1.): „Dein Silber ist verkehrt in Blei; dein Wein ist gemischt mit Wasser;“ denn was gemischt ist, dessen Substanz ist fehlerhaft. 2. Im Maße. Wer also mit Vorwissen mangelhaftes Maß gebraucht im Verkaufe, der betrügt gleichermaßen. Deshalb heißt es Deut. 25.: „Du sollst in deinem Sacke nicht verschiedenes Maß haben, ein größeres und ein kleineres.… Der Herr verabscheut jenen, der dies thut und Er verabscheut alle Ungerechtigkeit.“ 3. In einer Eigenschaft des verkauften Gegenstandes; wie wenn jemand ein krankes Tier verkauft, als ob es gesund wäre. Weiß er dies, so betrügt er; und der Verkauf ist wie in den beiden ersten Fällen ungültig. In allen diesen Punkten sündigt der be treffende nicht nur gegen die Gerechtigkeit, sondern er muß wiedererstatten. Kennt der Verkäufer die gedachten Fehler nicht, so sündigt er nicht und seine Handlung ist nicht ungerecht; aber er ist gehalten, sobald er Kenntnis erhält, den Käufer schadlos zu halten. Was nun eben vom Verkäufer gesagt worden, gilt auch vom Käufer so daß, wenn sich herausstellt, die gekaufte Sache sei mehr wert als er sie gekauft und zwar infolge eines Irrtums im Verkäufer, er diesen letztere schadlos halten muß; z. B. wenn ihm der Verkäufer Messing verkauft hat in der Meinung, es sei Gold; oder wenn er ihm zu großes Maß etc. geben hätte.
c) I. Nicht nur wegen des Nutzens ist Gold und Silber teuer, sonder auch wegen der Reinheit und der Würde ihrer Substanz. Zumal hat wahres Gold und Silber noch manchen Nutzen auch, den das gemachte Gold und Silber nicht hat; wie z. B. daß es gesehen erfreut, gegen manche Krankheit als Heilmittel gut ist, es bleibt auch länger in seiner Reinheit und kann mannigfacher bearbeitet werden. Würden freilich die Alchymisten wahres Gold und Silber der Substanz und nicht bloß dem äußeren Scheine nach machen, so wäre es nicht unerlaubt, dasselbe für wahres natürliches Golt und Silber zu verkaufen. II. Das Maß für die verschiedenen verkäuflichen Dinge ist in den verschiedenen Gegenden verschieden; und zwar je nach der mehr oder minder großen Menge, daß sich die betreffenden Dinge da finden. Den Ortsbehörden gehört es nun an, das richtige Maß nach den jedesmaligen Verhältnissen zu bestimmen; und so bestimmtes Maß darf man nicht beiseite setzen III. Nach Augustin (11. de civ. Dei 16.) wird der Preis der Dinge nicht bemessen je nach deren Naturen, da manchmal ein Pferd mehr wert ist wie ein Sklave. Hier ist der Gradmesser der Gebrauch und Nutzen der Menschen. Also braucht der Käufer oder Verkäufer nicht die inneren natürlichen Eigenschaften der Dinge zu kennen, sondern nur jene, die zum menschlichen Gebrauche geeignet machen; z. B. daß das Pferd stark ist, gut läuft und diese Eigenschaften sind leicht zu erkennen.