Edition
Hide
Summa theologiae
Articulus 4
IIª-IIae, q. 129 a. 4 arg. 1
Ad quartum sic proceditur. Videtur quod magnanimitas non sit specialis virtus. Nulla enim specialis virtus operatur in omnibus virtutibus. Sed philosophus dicit, in IV Ethic., quod ad magnanimum pertinet quod est in unaquaque virtute magnum. Ergo magnanimitas non est specialis virtus.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 arg. 2
Praeterea, nulli speciali virtuti attribuuntur actus virtutum diversarum. Sed magnanimo attribuuntur diversarum virtutum actus, dicitur enim in IV Ethic., quod ad magnanimum pertinet non fugere commonentem, quod est actus prudentiae; neque facere iniusta, quod est actus iustitiae; et quod est promptus ad benefaciendum, quod est actus caritatis; et quod ministrat prompte, quod est actus liberalitatis; et quod est veridicus, quod est actus veritatis; et quod non est planctivus, quod est actus patientiae. Ergo magnanimitas non est virtus specialis.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 arg. 3
Praeterea, quaelibet virtus est quidam spiritualis ornatus animae, secundum illud Isaiae LXI, induit me dominus vestimentis salutis; et postea subdit, quasi sponsam ornatam monilibus suis. Sed magnanimitas est ornatus omnium virtutum, ut dicitur in IV Ethic. Ergo magnanimitas est generalis virtus.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 s. c.
Sed contra est quod philosophus, in II Ethic., distinguit eam contra alias virtutes.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 co.
Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, ad specialem virtutem pertinet quod modum rationis in aliqua determinata materia ponat. Magnanimitas autem ponit modum rationis circa determinatam materiam, scilicet circa honores, ut supra dictum est. Honor autem, secundum se consideratus, est quoddam bonum speciale. Et secundum hoc magnanimitas, secundum se considerata, est quaedam specialis virtus. Sed quia honor est cuiuslibet virtutis praemium, ut ex supra dictis patet; ideo ex consequenti, ratione suae materiae, respicit omnes virtutes.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod magnanimitas non est circa honorem quemcumque, sed circa magnum honorem. Sicut autem honor debetur virtuti, ita etiam magnus honor debetur magno operi virtutis. Et inde est quod magnanimus intendit magna operari in qualibet virtute, inquantum scilicet tendit ad ea quae sunt digna magno honore.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 ad 2
Ad secundum dicendum quod quia magnanimus tendit ad magna, consequens est quod ad illa praecipue tendat quae important aliquam excellentiam, et illa fugiat quae pertinent ad defectum. Pertinet autem ad quandam excellentiam quod aliquis bene faciat, et quod sit communicativus, et plurium retributivus. Et ideo ad ista promptum se exhibet, inquantum habent rationem cuiusdam excellentiae, non autem secundum eam rationem qua sunt actus aliarum virtutum. Ad defectum autem pertinet quod aliquis intantum magnipendat aliqua exteriora bona vel mala quod pro eis a iustitia vel quacumque virtute declinet. Similiter etiam ad defectum pertinet omnis occultatio veritatis, quia videtur ex timore procedere. Quod etiam aliquis sit planctivus, ad defectum pertinet, quia per hoc videtur animus exterioribus malis succumbere. Et ideo haec et similia vitat magnanimus secundum quandam specialem rationem, scilicet tanquam contraria excellentiae vel magnitudini.
IIª-IIae, q. 129 a. 4 ad 3
Ad tertium dicendum quod quaelibet virtus habet quendam decorem sive ornatum ex sua specie, qui est proprius unicuique virtuti. Sed superadditur alius ornatus ex ipsa magnitudine operis virtuosi per magnanimitatem, quae omnes virtutes maiores facit, ut dicitur in IV Ethic.
Translation
Hide
Summe der Theologie
Vierter Artikel. Die Hochherzigkeit ist eine eigene besondere Tugend.
a) Dies wird bestritten. Denn: I. Die Hochherzigkeit wirkt in allen Tugenden, nach 4 Ethic. 3.: „Der hochherzige wirkt in jeder Tugend das Hervorragende.“ Das kann aber von keiner besonderen Tugend gesagt werden. II. Dem hochherzigen werden die Thätigkeiten der verschiedensten Tugenden zugeschrieben, was bei keiner besonderen, von den anderen unterschiedenen Tugend eintritt. Denn 4 Ethic. 3. wird gesagt: „Der hochherzige flieht nicht vor dem, der ihn zu etwas überreden will (ein Akt der Klugheit), er thut nichts Ungerechtes (ein Akt der Gerechtigkeit), er ist zum Wohlthun bereit (ein Akt der Liebe), er leistet schnell Dienste (ein Akt der Freigebigkeit), er ist wahrhaft (ein Akt der Wahrheit), er klagt nicht (ein Akt der Geduld).“ Also ist die Hochherzigkeit keine besondere Tugend. III. Jede Tugend ist ein gewisser Schmuck der Seele, nach Isai. 61,10.: „Es bekleidete mich der Herr mit den Gewändern des Heiles… wie eine verlobte, die mit Edelgestein geschmückt ist.“ Die Hochherzigkeit aber ist der Schmuck aller Tugenden, nach 4 Ethic. 3. Auf der anderen Seite steht die Autorität des Aristoteles. (2 Ethic. 7.)
b) Ich antworte, jede besondere Tugend gebe das Maß und die Richtschnur an in einem besonderen Bereiche von Gegenständen. Die Ehren aber, mit denen die Hochherzigkeit sich beschäftigt, bilden einen besonderen Bereich von Gegenständen und ein besonderes Gut. Also ist an sich betrachtet die Hochherzigkeit eine besondere Tugend. Weil aber die Ehre der Lohn für alle Tugenden ist, so berücksichtigt auf Grund ihres Gegenstandes die Hochherzigkeit alle Tugenden.
c) I. Die Hochherzigkeit richtet sich auf große Ehren. Wie aber Ehre gebührt der Tugend, so gebührt große Ehre einem hohen Tugendwerke. Und sonach will der hochherzige Großes thun in jeder Tugend, insoweit er nach dem strebt, was große Ehre verdient. II. Die Hochherzigkeit erstrebt ihrem Wesen nach alles Hervorragende und flieht jeglichen Mangel. Daß aber jemand wohlthue, mitteile, reichlich vergelte ist; gewissermaßen etwas Hervorragendes. Also dazu zeigt sich der hochherzige bereit; nicht insofern diese Dinge den Akt anderer Tugenden einschließen, sondern insoweit sie den Charakter des Hervorragenden haben. Ein Mangel aber ist es, insoweit äußere Güter oder Übel zu beachten, daß man um ihretwillen von der Gerechtigkeit sich entfernt. Ein Mangel wiederum ist alles Verbergen der Wahrheit, denn da ist Furcht der Grund. Ein Mangel ist die Gewohnheit zu klagen, denn infolgedessen scheint die Seele äußerem Übel zu unterliegen. Dies und Ähnliches vermeidet der hochherzige; aber immer unter dem ihm eigenen besonderen Gesichtspunkte, daß es dem Charakter des Hervorragenden widerstreite, nach dem er strebt. III. Jede Tugend hat ihrem Wesenscharakter nach einen ihr eigenen Schmuck. Dazu kommt dann der Schmuck, welcher aus der Größe des Tugendwerkes herrührt; und dieser ist der Hochherzigkeit gedankt, welche alle Tugenden zu größeren macht. (4 Ethic. 3.)