• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 1

IIª-IIae, q. 145 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod honestum non sit idem virtuti. Dicit enim Tullius, in sua rhetorica honestum esse quod propter se petitur. Virtus autem non petitur propter seipsam, sed propter felicitatem, dicit enim philosophus, in I Ethic., quod felicitas est praemium virtutis et finis. Ergo honestum non est idem virtuti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 arg. 2

Praeterea, secundum Isidorum, honestas dicitur quasi honoris status. Sed multis aliis debetur honor quam virtuti, nam virtuti proprie debetur laus, ut dicitur in I Ethic. Ergo honestas non est idem virtuti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 arg. 3

Praeterea, principale virtutis consistit in interiori electione, ut philosophus dicit, in VIII Ethic. Honestas autem magis videtur ad exteriorem conversationem pertinere, secundum illud I ad Cor. XIV, omnia honeste et secundum ordinem fiant in vobis. Ergo honestas non est idem virtuti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 arg. 4

Praeterea, honestas videtur consistere in exterioribus divitiis, secundum illud Eccli. XI, bona et mala, vita et mors, utraque a Deo sunt. Sed in exterioribus divitiis non consistit virtus. Ergo honestas non est idem virtuti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Tullius, in I de Offic. et in II Rhet., dividit honestum in quatuor virtutes principales, in quas etiam dividitur virtus. Ergo honestum est idem virtuti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod, sicut Isidorus dicit, honestas dicitur quasi honoris status. Unde ex hoc videtur aliquid dici honestum, quod est honore dignum. Honor autem, ut supra dictum est, excellentiae debetur. Excellentia autem hominis maxime consideratur secundum virtutem, quia est dispositio perfecti ad optimum, ut dicitur in VII Physic. Et ideo honestum, proprie loquendo, in idem refertur cum virtute.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, sicut philosophus dicit, in I Ethic., eorum quae propter se appetuntur, quaedam appetuntur solum propter se, et nunquam propter aliud, sicut felicitas, quae est ultimus finis. Quaedam vero appetuntur et propter se, inquantum habent in seipsis aliquam rationem bonitatis, etiam si nihil aliud boni per ea nobis accideret, et tamen sunt appetibilia propter aliud, inquantum scilicet perducunt nos in aliquod bonum perfectius. Et hoc modo virtutes sunt propter se appetendae. Unde Tullius dicit, in II Rhet., quod quiddam est quod sua vi nos allicit, et sua dignitate trahit, ut virtus, veritas, scientia. Et hoc sufficit ad rationem honesti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod eorum quae honorantur praeter virtutem, aliquid est virtute excellentius, scilicet Deus et beatitudo. Et huiusmodi non sunt ita nobis per experientiam nota sicut virtutes, secundum quas quotidie operamur. Et ideo virtus magis sibi vindicat nomen honesti. Alia vero, quae sunt infra virtutem, honorantur inquantum coadiuvant ad operationem virtutis, sicut nobilitas, potentia et divitiae. Ut enim philosophus dicit, in IV Ethic., huiusmodi honorantur a quibusdam, sed secundum veritatem, solus bonus est honorandus. Bonus autem est aliquis secundum virtutem. Et ideo virtuti quidem debetur laus, secundum quod est appetibilis propter aliud, honor autem, prout est appetibilis propter seipsam. Et secundum hoc habet rationem honesti.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod, sicut dictum est, honestum importat debitum honoris. Honor autem est contestatio quaedam de excellentia alicuius, ut supra dictum est. Testimonium autem non profertur nisi de rebus notis. Interior autem electio non innotescit homini nisi per exteriores actus. Et ideo exterior conversatio habet rationem honesti secundum quod est demonstrativa interioris rectitudinis. Et propter hoc, radicaliter honestas consistit in interiori electione, significative autem in exteriori conversatione.

IIª-IIae, q. 145 a. 1 ad 4

Ad quartum dicendum quod quia secundum vulgarem opinionem excellentia divitiarum facit hominem dignum honore, inde est quod quandoque nomen honestatis ad exteriorem prosperitatem transfertur.

Translation Hide
Summe der Theologie

Erster Artikel. „Ehrbar“ ist dasselbe was „tugendhaft“.

a) Dies scheint nicht. Denn: I. „Das Ehrbare wird um seiner selbst willen erstrebt,“ nach Cicero. (2. de lnv.) Die Tugend aber wird erstrebt wegen der Seligkeit: „Die Glückseligkeit ist der Lohn der Tugend.“ (1 Ethic. 9.) II. „Die Ehrbarkeit ist der Stand der Ehre,“ sagt Isidor. (10 Etymol. H.) Vielem Anderem aber gebührt noch Ehre, wie der Tugend, „welcher eigentlich Lob gebührt.“ (1 Ethic. 12.) III. Die Hauptsache an der Tugend ist die innere freie Wahl. (8 Ethic. 13.) Die Ehrbarkeit aber scheint mehr zum äußeren Benehmen zu gehören, nach 1. Kor. 14.: „Alles unter euch geschehe in Ehrbarkeit und in gebührender Ordnung.“ IV. Die Ehrbarkeit scheint im äußeren Reichtume zu bestehen; nach Ekkli. 11.: „Gutes und Böses, Leben und Tod, Armut und Ehrbarkeit sind von Gott.“ Also fällt die Ehrbarkeit nicht mit der Tugend zusammen. Auf der anderen Seite teilt Cicero (1. de offic.) das Ehrbare in jene vier Haupttugenden, in welche auch die Tugend zerfällt.

b) Ich antworte, „ehrbar“ werde etwas deshalb genannt, weil es Ehre verdient. Ehre aber gebührt einem Vorrange. Da nun das Hervorragendein der Tugend der größte Vorrang im Menschen ist, insoweit die Tugend zu dem im höchsten Grade Guten führt, so ist „ehrbar“ dasselbe wie „tugendhaft“.

c) I. Manches wird nur um seinetwillen, einzig auf Grund des inneren Wesens, begehrt wie z. B. die Seligkeit. Anderes wird an sich, d. h. um seiner selbst willen begehrt, so daß es für sich allein schon so viel Gutes an sich hat, um begehrt zu werden; zudem aber noch wird es auch begehrt um etwas Anderem willen; — und dazu gehören die Tugenden: „Es giebt etwas, was durch seine eigene Gewalt uns anlockt und durch seine Würde anzieht, nämlich die Tugend;“ sagt Cicero (I. c.). II. Gott und die Seligkeit verdienen mehr Ehre wie die Tugend. Aber sie sind uns durch die Erfahrung nicht so bekannt wie dies die Tugenden sind, nach denen wir alle Tage thätig sind. Und deshalb wird die Tugend mit Vorliebe als das Ehrbare bezeichnet. Was tiefer steht als die Tugend, das wird geehrt, weil es zur Tugend beiträgt oder sie vorbereitet; wie der Adel, der Reichtum, die Macht. „Derartige Dinge werden von manchen in Ehren gehalten, aber in Wirklichkeit soll nur der gute geehrt werden;“ sagt Aristoteles. (4 Ethic. 3.) Und sonach gebührt der Tugend Lob, insoweit sie um etwas Anderem willen besteht; danach hat sie den Charakter des Ehrbaren. III. „Ehrbar“ will besagen die Verpflichtung, etwas zu ehren. Die Ehre aber ist ein Zeugnis für etwas Hervorragendes in jemandem. Ein Zeugnis jedoch kann nicht über etwas gegeben werden, was unbekannt ist. Nun ist die innere freie Wahl an sich unbekannt; sie wird allein durch äußere Akte bekannt. Das äußere Benehmen also hat den Charakter des Ehrbaren, insoweit es auf die innere Geradheit hinweist und davon ein Zeichen ist. Demgemäß ist die Ehrbarkeit der Wurzel nach in der inneren freien Wahl; sie wird nach außen hin ausgedrückt durch den äußeren Verkehr, das äußere Benehmen. IV. Nach der Meinung der Menschen macht der Vorrang des Reichtums jemanden der Ehre würdig; und deshalb wird der entsprechende Name manchmal auf den äußeren Glücksstand übertragen.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy