• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 2

IIIª q. 10 a. 2 arg. 1

Ad secundum sic proceditur. Videtur quod anima Christi in verbo non cognoscat omnia. Dicitur enim Marci XIII, de die autem illa nemo scit, neque Angeli in caelo neque filius, nisi pater. Non igitur omnia scit in verbo.

IIIª q. 10 a. 2 arg. 2

Praeterea, quanto aliquis perfectius cognoscit aliquod principium, tanto plura in illo principio cognoscit. Sed Deus perfectius videt essentiam suam quam anima Christi. Ergo plura cognoscit in verbo quam anima Christi. Non ergo anima Christi in verbo cognoscit omnia.

IIIª q. 10 a. 2 arg. 3

Praeterea, quantitas scientiae attenditur secundum quantitatem scibilium. Si ergo anima Christi sciret in verbo omnia quae scit verbum, sequeretur quod scientia animae Christi aequaretur scientiae divinae, creatum videlicet increato. Quod est impossibile.

IIIª q. 10 a. 2 s. c.

Sed contra est quod, super illud Apoc. V, dignus est agnus qui occisus est accipere divinitatem et scientiam, Glossa dicit, idest, omnium cognitionem.

IIIª q. 10 a. 2 co.

Respondeo dicendum quod, cum quaeritur an Christus cognoscat omnia in verbo, dicendum est quod ly omnia potest dupliciter accipi. Uno modo, proprie, ut distribuat pro omnibus quae quocumque modo sunt vel erunt vel fuerunt, vel facta vel dicta vel cogitata a quocumque, secundum quodcumque tempus. Et sic dicendum est quod anima Christi in verbo cognoscit omnia. Unusquisque enim intellectus creatus in verbo cognoscit, non quidem omnia simpliciter, sed tanto plura quanto perfectius videt verbum, nulli tamen intellectui beato deest quin cognoscat in verbo omnia quae ad ipsum spectant. Ad Christum autem, et ad eius dignitatem, spectant quodammodo omnia, inquantum ei subiecta sunt omnia. Ipse est etiam omnium iudex constitutus a Deo, quia filius hominis est, ut dicitur Ioan. V. Et ideo anima Christi in verbo cognoscit omnia existentia secundum quodcumque tempus, et etiam hominum cogitatus, quorum est iudex, ita quod de eo dicitur, Ioan. II, ipse enim sciebat quid esset in homine; quod potest intelligi non solum quantum ad scientiam divinam, sed etiam quantum ad scientiam animae eius quam habet in verbo. Alio modo ly omnia potest accipi magis large, ut extendatur non solum ad omnia quae sunt actu secundum quodcumque tempus, sed etiam ad omnia quaecumque sunt in potentia nunquam reducta ad actum. Horum autem quaedam sunt solum in potentia divina. Et huiusmodi non omnia cognoscit in verbo anima Christi. Hoc enim esset comprehendere omnia quae Deus potest facere, quod esset comprehendere divinam virtutem, et per consequens divinam essentiam; virtus enim quaelibet cognoscitur per cognitionem eorum in quae potest. Quaedam vero sunt non solum in potentia divina, sed etiam in potentia creaturae. Et huiusmodi omnia cognoscit anima Christi in verbo. Comprehendit enim in verbo omnis creaturae essentiam, et per consequens potentiam et virtutem, et omnia quae sunt in potentia creaturae.

IIIª q. 10 a. 2 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod illud verbum intellexerunt Arius et Eunomius, non quantum ad scientiam animae, quam in Christo non ponebant, ut supra dictum est, sed quantum ad divinam cognitionem filii, quem ponebant esse minorem patre quantum ad scientiam. Sed istud stare non potest. Quia per verbum Dei facta sunt omnia, ut dicitur Ioan. I, et, inter alia, facta sunt etiam per ipsum omnia tempora. Nihil autem per ipsum factum est quod ab eo ignoretur. Dicitur ergo nescire diem et horam iudicii, quia non facit scire, interrogatus enim ab apostolis super hoc, Act. I, hoc eis noluit revelare. Sicut e contrario legitur Gen. XXII, nunc cognovi quod timeas Deum, idest, nunc cognoscere feci. Dicitur autem pater scire, eo quod huiusmodi cognitionem tradidit filio. Unde in hoc ipso quod dicitur, nisi pater, datur intelligi quod filius cognoscat, non solum quantum ad divinam naturam, sed etiam quantum ad humanam. Quia, ut Chrysostomus argumentatur, si Christo homini datum est ut sciat qualiter oporteat iudicare, quod est maius; multo magis datum est ei scire quod est minus, scilicet tempus iudicii. Origenes tamen hoc exponit de Christo secundum corpus eius, quod est Ecclesia, quae hoc ipsum tempus ignorat. Quidam autem dicunt hoc esse intelligendum de filio Dei adoptivo, non de naturali.

IIIª q. 10 a. 2 ad 2

Ad secundum dicendum quod Deus perfectius cognoscit suam essentiam quam anima Christi, quia eam comprehendit. Et ideo cognoscit omnia non solum quae sunt in actu secundum quodcumque tempus, quae dicitur cognoscere scientia visionis; sed etiam omnia quaecumque ipse potest facere, quae dicitur cognoscere per simplicem intelligentiam, ut in primo habitum est. Scit ergo anima Christi omnia quae Deus in seipso cognoscit per scientiam visionis, non tamen omnia quae Deus in seipso cognoscit per scientiam simplicis intelligentiae. Et ita plura scit Deus in seipso quam anima Christi.

IIIª q. 10 a. 2 ad 3

Ad tertium dicendum quod quantitas scientiae non solum attenditur secundum numerum scibilium, sed etiam secundum claritatem cognitionis. Quamvis igitur scientia animae Christi quam habet in verbo, parificetur scientiae visionis quam Deus habet in seipso quantum ad numerum scibilium; scientia tamen Dei excedit in infinitum, quantum ad claritatem cognitionis, scientiam animae Christi. Quia lumen increatum divini intellectus in infinitum excedit lumen creatum quodcumque receptum in anima Christi, non solum quantum ad modum cognoscendi, sed etiam quantum ad numerum scibilium, ut dictum est.

Translation Hide
Summe der Theologie

Zweiter Artikel. Die Seele Christi erkennt im „Worte“ Alles.

a) Dies scheint nicht. Denn: I. Mark. 13. heißt es: „Von diesem Tage weiß niemand; weder die
Engel im Himmel noch der Sohn, sondern nur der Vater.“ II. Wer vollkommener ein Princip erkennt, sieht darin Mehreres.
Gott aber erkennt vollkommener sein Wesen wie dies bei der Seele Christi
der Fall ist. Also mehr erkennt Er im „Worte“, wie die Seele Christi.
Also erkennt letztere nicht Alles im ewigen Worte. III. Der Umfang der Wissenschaft hängt ab vom Umfange der Wissensgegenstände. Erkennt also die Seele Christi Alles, was das „Wort“ selber
weiß, so ist ihre Wissenschaft gleich der Gottes, was gegen Art. 1. ist. Auf der anderen Seite heißt es Apok. 5.: „Das Lamm, das getötet ward, ist es wert, die Gottheit zu erhalten,“ d. i., sagt die Glosse, „die Kenntnis von allem Wissenswerten.“

b) Ich antworte, dieser Ausdruck „Alles“ kann 1. so aufgefaßt werden, daß darunter verstanden wird Alles, was irgendwie einmal war oder ist oder sein wird; seien es Gedanken oder Worte oder Thaten. Und danach weiß die Seele Christi im „Worte“ Alles. Denn jede geschaffene Vernunft schaut um so viel Mehreres im „Worte“ als sie vollkommener das „Wort“ sieht. Keiner geschaffenen Vernunft aber begegnet es, daß sie nicht im „Worte“ sieht, was auf sie speciell sich bezieht. Nun ist Christo Alles unterworfen. Er ist der Richter über Alles, aufgestellt als solcher von Gott, „weil Er der Menschensohn ist,“ nach Joh. 5. Also erkennt die Seele Christi Alles, was zu irgend einer Zeit existiert, auch die menschlichen Gedanken, deren Richter sie ist. Und so kann die Stelle Joh. 2.: „Er aber wußte, was im Menschen sei“, nicht bloß auf das göttliche Wissen bezogen werden, sondern auch auf das Wissen der Seele im „Worte“. Das „Alles“ kann 2. verstanden werden im weiteren Sinne, so daß darunter verstanden wird Alles, was noch sein kann. Davon ist Manches allein in der Gewalt und Macht Gottes; und dies wird nicht Alles erkannt von der Seele Christi, da dies dasselbe wäre wie die göttliche Macht vollauf erschöpfend begreifen, insofern eine Macht und somit deren Wesen voll begriffen wird, wenn man alles das erkennt, worauf sie sich erstrecken kann. Anderes aber ist allein in der Macht von Geschöpfen und dies wird ganz und gar von der Seele Christi im „Worte“ geschaut, welches umgreift alle kreatürliche Wesenheit und folgegemäß alle Kraft, welche in dem kreatürlichen Wesen enthalten ist.

c) I. Dieses Wort verstanden Arius und Eunomius als geltend vom Sohne Gottes, von dem sie meinten, Er sei geringer als der Vater; denn eine eigene Wissenschaft der Seele Christi nahmen sie nicht an. Dies ist aber durchaus falsch. Denn nach Joh. 1. ist durch das „Wort“ Alles gemacht und unter Anderem sind auch alle Zeitunterschiede von Ihm gemacht. Von Nichts aber kann es in Unkenntnis sein, was es selber macht; da Es eben durch sein Wissen schafft. Es wird also gesagt, „Er wisse nicht die Stunde und den Tag des letzten Gerichts,“ weil Er nicht macht, daß andere dies wissen. Gefragt nämlich von den Aposteln (Act. 1.) darüber, wollteEr es nicht offenbaren. So heißt es im Gegenteil Gen. 22.: „Jetzt habe ich erkannt, daß du Gott fürchtest,“ d. i. nun habe ich durch mein Wissen gewirkt, daß du es weißt. Deshalb wird darin selber, daß der Herr sagt: „außer der Vater“ angezeigt, daß der Sohn es auch wisse; und zwar nicht allein gemäß der göttlichen Natur, sondern auch gemäß der menschlichen. Denn, so argumentiert Chrysostomus (hom. 78. in Matth.), wenn dem Menschen Christus das Größere gegeben ist, daß Er nämlich weiß, wie Er zu richten hat, so ist es Ihm um so mehr gegeben, daß Er das Geringere weiß, nämlich den Tag des Gerichts. Origenes (tract. 30. in Matth.) erklärt dies vom Körper Christi, der Kirche, die dies nicht wisse. II. Gott umgreift voll erschöpfend sein eigenes Wesen. Er weiß nicht
nur was Er wirklich thut, worauf „das Wissen der Anschauung“ sich bezieht;
sondern auch Alles, was in seiner Macht liegt, daß Er es thun kann, was
sich auf das „Wissen gemäß dem einfachen Verständnisse“ bezieht. Letzteres
weiß die Seele Christi nicht, und sonach weiß Gott Mehreres. III. Auch die Klarheit des Wissens kommt hier in Betracht, nicht
allein der Umfang des Wissenswerten. Obgleich also rücksichtlich des „Wissens
der Anschauung“ die Kenntnis der Seele Christi derjenigen Gottes gleichkommt,
soweit es die Zahl der Gegenstände anbelangt; so ragt doch auch hier unendlich weit das Wissen Gottes über das der Seele Christi hervor, weil
die Klarheit des Schauens eine weit größere ist bei Gott; denn das göttliche ungeschaffene Licht ragt unendlich weit hervor über das geschaffene Licht
der Seele Christi. Doch ist bei dem „Wissen des einfachen Verständnisses“
auch die Zahl der gewußten Gegenstände in Gott unendlich größer wie die
der von der Seele Christi gewußten Gegenstände.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy