• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 1

Iª-IIae q. 8 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod voluntas non tantum sit boni. Eadem enim est potentia oppositorum, sicut visus albi et nigri. Sed bonum et malum sunt opposita. Ergo voluntas non solum est boni, sed etiam mali.

Iª-IIae q. 8 a. 1 arg. 2

Praeterea, potentiae rationales se habent ad opposita prosequenda, secundum philosophum. Sed voluntas est potentia rationalis, est enim in ratione, ut dicitur in III de anima. Ergo voluntas se habet ad opposita. Non ergo tantum ad volendum bonum, sed etiam ad volendum malum.

Iª-IIae q. 8 a. 1 arg. 3

Praeterea, bonum et ens convertuntur. Sed voluntas non solum est entium, sed etiam non entium, volumus enim quandoque non ambulare et non loqui. Volumus etiam interdum quaedam futura, quae non sunt entia in actu. Ergo voluntas non tantum est boni.

Iª-IIae q. 8 a. 1 s. c.

Sed contra est quod Dionysius dicit, IV cap. de Div. Nom., quod malum est praeter voluntatem, et quod omnia bonum appetunt.

Iª-IIae q. 8 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod voluntas est appetitus quidam rationalis. Omnis autem appetitus non est nisi boni. Cuius ratio est quia appetitus nihil aliud est quam inclinatio appetentis in aliquid. Nihil autem inclinatur nisi in aliquid simile et conveniens. Cum igitur omnis res, inquantum est ens et substantia, sit quoddam bonum, necesse est ut omnis inclinatio sit in bonum. Et inde est quod philosophus dicit, in I Ethic., quod bonum est quod omnia appetunt. Sed considerandum est quod, cum omnis inclinatio consequatur aliquam formam, appetitus naturalis consequitur formam in natura existentem, appetitus autem sensitivus, vel etiam intellectivus seu rationalis, qui dicitur voluntas, sequitur formam apprehensam. Sicut igitur id in quod tendit appetitus naturalis, est bonum existens in re; ita id in quod tendit appetitus animalis vel voluntarius, est bonum apprehensum. Ad hoc igitur quod voluntas in aliquid tendat, non requiritur quod sit bonum in rei veritate, sed quod apprehendatur in ratione boni. Et propter hoc philosophus dicit, in II Physic., quod finis est bonum, vel apparens bonum.

Iª-IIae q. 8 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod eadem potentia est oppositorum, sed non eodem modo se habet ad utrumque. Voluntas igitur se habet et ad bonum et ad malum, sed ad bonum, appetendo ipsum; ad malum vero, fugiendo illud. Ipse ergo actualis appetitus boni vocatur voluntas, secundum quod nominat actum voluntatis, sic enim nunc loquimur de voluntate. Fuga autem mali magis dicitur noluntas. Unde sicut voluntas est boni, ita noluntas est mali.

Iª-IIae q. 8 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod potentia rationalis non se habet ad quaelibet opposita prosequenda, sed ad ea quae sub suo obiecto convenienti continentur, nam nulla potentia prosequitur nisi suum conveniens obiectum. Obiectum autem voluntatis est bonum. Unde ad illa opposita prosequenda se habet voluntas, quae sub bono comprehenduntur, sicut moveri et quiescere, loqui et tacere, et alia huiusmodi, in utrumque enim horum fertur voluntas sub ratione boni.

Iª-IIae q. 8 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod illud quod non est ens in rerum natura, accipitur ut ens in ratione, unde negationes et privationes dicuntur entia rationis. Per quem etiam modum futura, prout apprehenduntur, sunt entia. Inquantum igitur sunt huiusmodi entia, apprehenduntur sub ratione boni, et sic voluntas in ea tendit. Unde philosophus dicit, in V Ethic., quod carere malo habet rationem boni.

Translation Hide
Summe der Theologie

Erster Artikel. Der Wille hat zum Gegenstande nur das Gute.

a) Dem steht entgegen: I. Ein und dasselbe Vermögen hat innerhalb seines Bereiches zum Gegenstande die Gegensätze; wie das Auge z. B. im Bereiche der Farbe das Schwarze und Weiße sieht. Das Böse aber steht im Gegensatze zum Guten. Da also der Wille auf das Gute sich richtet, so ist sein Gegenstand auch das Böse. II. Die vernünftigen Vermögen können thätig sein und auch nicht; dieses thun oder das Gegenteil. Da also der Wille ein vernünftiges Vermögen ist, so kann er ebensogut das Gute wollen wie das Nicht-Gute, also das Übel. III. „Gut“ fällt zusammen mit „Sein“. Der Wille kann aber auf Nichtseiendes sich richten, wie z. B. auf das Nicht-Sprechen, oder auf Zukünftiges, was also thatsächlich nicht ist. Auf der anderen Seite sagt Dionysius (4. de div. nom.): „Das Übel ist außerhalb des Willens“ und „Alles strebt nach dem Guten“.

b) Ich antworte, der Wille sei ein vernünftiges Begehren. Alles Begehren aber richtet sich auf etwas Gutes. Und der Grund davon ist: Das Begehren ist nichts Anderes wie ein Hinneigen des Begehrenden zu etwas. Nichts aber neigt sich zu etwas hin, was nicht ihm ähnlich und zukömmlich wäre. Da also jegliches Ding, insoweit es ein Sein und eine Substanz ist, auch zugleich etwas Gutes ist, so muß jegliches Hinneigen auf ein Gut sich richten. Und deshalb sagt Aristoteles (1 Ethic.): „Gut wird das genannt, wonach Alles strebt.“ Dabei ist nun zu berücksichtigen, daß jegliches Begehren einer gewissen im Dinge bestehenden Seinsform folgt. Das naturnotwendige Begehren folgt der Form, welche mit der Natur selbst bereits gegeben ist; und das sinnliche oder vernünftige Begehren, welches „Wille“ genannt wird, folgt der aufgefaßten Form. Sowie also das, wonach das naturnotwendige Begehren verlangt, das Gut ist, soweit es in der Sache selber besteht, so strebt das durch die Sinne oder durch die Vernunft geregelte Begehren nach dem Gute, soweit es erfaßt ist. Dazu also daß der Wille nach etwas verlangt, ist nicht erforderlich, daß dies ein Gut in Wirklichkeit und Wahrheit sei, sondern daß es unter der Form des Guten aufgefaßt sei. Und deshalb sagt Aristoteles (2 Physic.): „Der vorgesteckte Zweck ist ein wirkliches oder ein scheinbares Gut.“

c) I. Ein und dasselbe Vermögen richtet sich wohl auf die Gegensätze; aber nicht immer gleichermaßen. So richtet sich auch der Wille auf das Gute und das Böse; aber auf das eine um es zu erstreben, auf das andere um es zu fliehen. II. Ein vernünftiges Vermögen verfolgt nur jene Gegensätze, welche im Bereiche seines Gegenstandes sich finden. Denn jedes Vermögen ist nureben auf seinen naturgemäßen Gegenstand gerichtet. Der Wille aber hat zum Gegenstande das Gute. Also nur jenen Gegensätzen kann er sich zuwenden, welche im Bereiche des Guten sich finden; wie z. B. Sprechen und Schweigen, Spazierengehen und Ruhen. Immer findet er dann in einem Gliede dieser Gegensätze etwas Gutes. III. Was kein thatsächliches Sein im Bereiche der Natur hat, erhält ein gewisses Sein durch die Auffassung in der Vernunft; wonach Verneinungen und Ähnliches Vernunftdinge genannt werden. Und so wird auch das Zukünftige aufgefaßt als ein Sein. Da es sich also auf diese Weise um Dinge handelt, die ein Sein, wenn auch nur in der Vernunft, der Auffassung nach haben, so werden sie unter dem Charakter des Guten aufgefaßt; und demgemäß strebt danach der Wille. Deshalb sagt Aristoteles: „Des Übels ermangeln, das hat den Charakter des Guten.“ (5 Ethic. I.)

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy