• Home
  • Works
  • Introduction Guide Collaboration Sponsors / Collaborators Copyrights Contact Imprint
Bibliothek der Kirchenväter
Search
DE EN FR
Works Thomas Aquinas (1225-1274)

Edition Hide
Summa theologiae

Articulus 3

Iª-IIae q. 9 a. 3 arg. 1

Ad tertium sic proceditur. Videtur quod voluntas non moveat seipsam. Omne enim movens, inquantum huiusmodi, est in actu, quod autem movetur, est in potentia, nam motus est actus existentis in potentia, inquantum huiusmodi. Sed non est idem in potentia et in actu respectu eiusdem. Ergo nihil movet seipsum. Neque ergo voluntas seipsam movere potest.

Iª-IIae q. 9 a. 3 arg. 2

Praeterea, mobile movetur ad praesentiam moventis. Sed voluntas semper sibi est praesens. Si ergo ipsa seipsam moveret, semper moveretur. Quod patet esse falsum.

Iª-IIae q. 9 a. 3 arg. 3

Praeterea, voluntas movetur ab intellectu, ut dictum est. Si igitur voluntas movet seipsam, sequitur quod idem simul moveatur a duobus motoribus immediate, quod videtur inconveniens. Non ergo voluntas movet seipsam.

Iª-IIae q. 9 a. 3 s. c.

Sed contra est quia voluntas domina est sui actus, et in ipsa est velle et non velle. Quod non esset, si non haberet in potestate movere seipsam ad volendum. Ergo ipsa movet seipsam.

Iª-IIae q. 9 a. 3 co.

Respondeo dicendum quod, sicut supra dictum est, ad voluntatem pertinet movere alias potentias ex ratione finis, qui est voluntatis obiectum. Sed sicut dictum est, hoc modo se habet finis in appetibilibus, sicut principium in intelligibilibus. Manifestum est autem quod intellectus per hoc quod cognoscit principium, reducit seipsum de potentia in actum, quantum ad cognitionem conclusionum, et hoc modo movet seipsum. Et similiter voluntas per hoc quod vult finem, movet seipsam ad volendum ea quae sunt ad finem.

Iª-IIae q. 9 a. 3 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod voluntas non secundum idem movet et movetur. Unde nec secundum idem est in actu et in potentia. Sed inquantum actu vult finem, reducit se de potentia in actum respectu eorum quae sunt ad finem, ut scilicet actu ea velit.

Iª-IIae q. 9 a. 3 ad 2

Ad secundum dicendum quod potentia voluntatis semper actu est sibi praesens, sed actus voluntatis, quo vult finem aliquem, non semper est in ipsa voluntate. Per hunc autem movet seipsam. Unde non sequitur quod semper seipsam moveat.

Iª-IIae q. 9 a. 3 ad 3

Ad tertium dicendum quod non eodem modo voluntas movetur ab intellectu, et a seipsa. Sed ab intellectu quidem movetur secundum rationem obiecti, a seipsa vero, quantum ad exercitium actus, secundum rationem finis.

Translation Hide
Summe der Theologie

Dritter Artikel. Der Wille bewegt sich selbst.

a) Dagegen sprechen folgende Gründe: I. Was in Bewegung setzt, das ist insoweit in Thatsächlichkeit; was bewegt wird, ist im Zustande des Vermögens. Denn „die Bewegung ist nichts Anderes wie die Wirksamkeit dessen, was im Zustande des Vermögens ist, insofern es in diesem Zustande ist“. Nicht aber das Nämliche ist unter demselben Gesichtspunkte zugleich in Thatsächlichkeit und im Zustande des Möglichen. Also nichts bewegt sich selbst. II. Das Bewegliche ist in Bewegung, soweit das Bewegende ihm gegenwärtig ist. Der Wllle ist aber immer sich selbst gegenwärtig. Also müßte er immer in Thätigkeit sein. III. Der Wille wird von der Vernunft bewegt. Bewegt also der Wille sich selber, so wird er von zwei bewegenden Kräften zugleich und unmittelbar bewegt; was unzukömmlich scheint. Also bewegt er nicht sich selber. Auf der anderen Seite ist der Wille Herr seiner Thätigkeit; bei ihm steht es, zu wollen oder nicht zu wollen. Also muß er es in seiner Gewalt haben, sich selbst hin zu bewegen zum Wollen

b) Ich antworte, daß, wie oben gesagt, es dem Willen zugehört, die anderen Vermögen zu bewegen auf Grund des Zweckes, seines eigentlichsten Gegenstandes. So nun verhält sich aber der Zweck im Bereiche des Begehrenswerten wie das Princip im Bereiche des vernünftig Erkennbaren. Da esjedoch offenbar ist, daß die Vernunft dadurch, daß sie das Princip erkennt, sich selbst von dem Zustande eines Vermögens zur Thätigkeit hinüberführt, nämlich zur thatsächlichen Kenntnis der Schlußfolgerungen, die sie vorher nur vermögend war zu erkennen; da also nach dieser Seite hin die Vernunft sich selbst bewegt; — so geschieht es ähnlich mit dem Willen. Dadurch daß er den Zweck will, bewegt er sich selber dazu, daß er die Mittel, das Zweckdienliche, will.

c) I. Nicht unter dem nämlichen Gesichtspunkte bewegt der Wille und wird bewegt; also ist er auch nicht unter dem nämlichen Gesichtspunkte zugleich in thatsächlicher Wirksamkeit und im Zustande des Vermögens. Vielmehr insofern der Wille thatsächlich den Zweck will (also diese Bewegung zum Zwecke hin vorausgesetzt), führt er sich selbst hinüber vom Zustande des Vermögens aus zur thatsächlichen Wirksamkeit mit Rücksicht auf die Mittel zum Zwecke, mit Rücksicht auf das Zweckdienliche. II Das Willensvermögen als Vermögen ist sich selber immer gegenwärtig. Aber der Akt, womit der Wille den Zweck will, ist nicht immer innerhalb des Willens. Kraft dieses Aktes nun bewegt er sich selber; zu diesem Akte hin bewegt er sich nicht; dieser Akt im Willen ist das Princip dafür, daß der Wille nicht mehr im reinen Vermögen ist für das Wollen der Mittel, sondern diese thatsächlich will; also bewegt er nicht immer sich selbst. III. Von der Vernunft her wird der Wille bewegt auf Grund des Gegenstandes (quoad specificationem vel determinationem); von sich selbst wird er bewegt auf Grund des Zweckes, also zur Ausübung, zum Gebrauche seines eigenen Aktes hin (quoad exercitium). Also ist die Art und Weise des Bewegens auf beiden Seiten nicht die nämliche.

  Print   Report an error
  • Show the text
  • Bibliographic Reference
  • Scans for this version
Editions of this Work
Summa theologiae
Translations of this Work
Summe der Theologie

Contents

Faculty of Theology, Patristics and History of the Early Church
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Imprint
Privacy policy