• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 5

Iª-IIae q. 94 a. 5 arg. 1

Ad quintum sic proceditur. Videtur quod lex naturae mutari possit. Quia super illud Eccli. XVII, addidit eis disciplinam et legem vitae, dicit Glossa, legem litterae, quantum ad correctionem legis naturalis, scribi voluit. Sed illud quod corrigitur, mutatur. Ergo lex naturalis potest mutari.

Iª-IIae q. 94 a. 5 arg. 2

Praeterea, contra legem naturalem est occisio innocentis, et etiam adulterium et furtum. Sed ista inveniuntur esse mutata a Deo, puta cum Deus praecepit Abrahae quod occideret filium innocentem, ut habetur Gen. XXII; et cum praecepit Iudaeis ut mutuata Aegyptiorum vasa subriperent, ut habetur Exod. XII; et cum praecepit Osee ut uxorem fornicariam acciperet, ut habetur Osee I. Ergo lex naturalis potest mutari.

Iª-IIae q. 94 a. 5 arg. 3

Praeterea, Isidorus dicit, in libro Etymol., quod communis omnium possessio, et una libertas, est de iure naturali. Sed haec videmus esse commutata per leges humanas. Ergo videtur quod lex naturalis sit mutabilis.

Iª-IIae q. 94 a. 5 s. c.

Sed contra est quod dicitur in decretis, dist. V, naturale ius ab exordio rationalis creaturae. Nec variatur tempore, sed immutabile permanet.

Iª-IIae q. 94 a. 5 co.

Respondeo dicendum quod lex naturalis potest intelligi mutari dupliciter. Uno modo, per hoc quod aliquid ei addatur. Et sic nihil prohibet legem naturalem mutari, multa enim supra legem naturalem superaddita sunt, ad humanam vitam utilia, tam per legem divinam, quam etiam per leges humanas. Alio modo intelligitur mutatio legis naturalis per modum subtractionis, ut scilicet aliquid desinat esse de lege naturali, quod prius fuit secundum legem naturalem. Et sic quantum ad prima principia legis naturae, lex naturae est omnino immutabilis. Quantum autem ad secunda praecepta, quae diximus esse quasi quasdam proprias conclusiones propinquas primis principiis, sic lex naturalis non immutatur quin ut in pluribus rectum sit semper quod lex naturalis habet. Potest tamen immutari in aliquo particulari, et in paucioribus, propter aliquas speciales causas impedientes observantiam talium praeceptorum, ut supra dictum est.

Iª-IIae q. 94 a. 5 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod lex scripta dicitur esse data ad correctionem legis naturae, vel quia per legem scriptam suppletum est quod legi naturae deerat, vel quia lex naturae in aliquorum cordibus, quantum ad aliqua, corrupta erat intantum ut existimarent esse bona quae naturaliter sunt mala; et talis corruptio correctione indigebat.

Iª-IIae q. 94 a. 5 ad 2

Ad secundum dicendum quod naturali morte moriuntur omnes communiter, tam nocentes quam innocentes. Quae quidem naturalis mors divina potestate inducitur propter peccatum originale; secundum illud I Reg. II, dominus mortificat et vivificat. Et ideo absque aliqua iniustitia, secundum mandatum Dei, potest infligi mors cuicumque homini, vel nocenti vel innocenti. Similiter etiam adulterium est concubitus cum uxore aliena, quae quidem est ei deputata secundum legem divinitus traditam. Unde ad quamcumque mulierem aliquis accedat ex mandato divino, non est adulterium nec fornicatio. Et eadem ratio est de furto, quod est acceptio rei alienae. Quidquid enim accipit aliquis ex mandato Dei, qui est dominus universorum, non accipit absque voluntate domini, quod est furari. Nec solum in rebus humanis quidquid a Deo mandatur, hoc ipso est debitum, sed etiam in rebus naturalibus quidquid a Deo fit, est quodammodo naturale, ut in primo dictum est.

Iª-IIae q. 94 a. 5 ad 3

Ad tertium dicendum quod aliquid dicitur esse de iure naturali dupliciter. Uno modo, quia ad hoc natura inclinat, sicut non esse iniuriam alteri faciendam. Alio modo, quia natura non induxit contrarium, sicut possemus dicere quod hominem esse nudum est de iure naturali, quia natura non dedit ei vestitum, sed ars adinvenit. Et hoc modo communis omnium possessio, et omnium una libertas, dicitur esse de iure naturali, quia scilicet distinctio possessionum et servitus non sunt inductae a natura, sed per hominum rationem, ad utilitatem humanae vitae. Et sic in hoc lex naturae non est mutata nisi per additionem.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Fünfter Artikel. Das Naturgesetz ist unveränderlich.

a) Das Naturgesetz ist der Veränderung zugänglich. Denn: I. Ekkli. 17. heißt es: „Er fügte hinzu den Unterricht und das Gesetz des Lebens;“ und dazu bemerkt die Glosse: „Das Gesetz wollte Er der Schrift anvertrauen und mit Buchstaben ausgedrückt wissen, damit verbessert werde das Naturgesetz.“ II. Gegen das Naturgesetz ist die Tötung eines Unschuldigen, sowie der Diebstahl und der Ehebruch. Dies aber ward von Gott geändert, der dem Abraham befahl, seinen unschuldigen Sohn zu töten (Gen. 22.); den Juden, die von den Ägyptern entliehenen goldenen und silbernen Gefäße mitfortzutragen (Exod. 12.); dem Propheten Oseas, eine ehebrecherische Frau zu sich zu nehmen (Ose. 1.). III. Istdor sagt (5 Etymol. 4.): „Der Gemeinbesitz aller und die Freiheit ist dem Naturgesetze gemäß.“ Das aber ward geändert durch menschliche Gesetze. Also ist das Naturgesetz veränderlich. Auf der anderen Seite wird in den decreta (dist. 5.) gesagt: „Das Naturgesetz fing an mit dem Beginne der vernünftigen Kreatur und ändert sich nicht mit der Zeit; sondern bleibt unveränderlich dasselbe.“

b) Ich antworte, man könne eine Änderung des Gesetzes einmal darin verstehen, daß zu ihm etwas hinzugefügt wird; und so kann es geändert werden. Denn viel ist zum Naturgesetze hinzugefügt worden, was nützlich ist für das menschliche Leben, sei es vom göttlichen sei es vom menschlichen Gesetze aus. Dann kann man unter dieser Änderung verstehen, daß vom Naturgesetze etwas hinweggenommen worden, so daß etwas aufhört Naturgesetz zu sein, was früher es war; und danach ist das Naturgesetz in seinen ersten Grundprincipien unveränderlich. In jenen besonderen Schlußfolgerungen aber für einzelne besondere Fälle wird das Naturgesetz geändert, so freilich, daß in den weitaus meisten Fällen das Naturgesetz in seinem Rechte immer bleibt. (Vgl. Art. 4.)

c) I. Durch das aufgeschriebene Gesetz wurde 1. das, was im Naturgesetze noch fehlte, hinzugefügt resp. weiter bestimmt für die einzelnen Fälle; 2. wurde die Verderbtheit, die in einigen Herzen rücksichtlich des Naturgesetzes eingerissen war, so daß sie für berechtigt hielten, was durch das Naturgesetz verboten ist, möglichst geheilt. II. Des natürlichen Todes sterben nach Gottes Gebot (1. Kön. 2, 6.) auf Grund der Erbsünde alle, persönlich Schuldige wie Unschuldige. Ohne alle Ungerechtigkeit also kann nach Gottes Gebot der Tod jemandem aufgelegt werden, mag er schuldig oder unschuldig sein. Ähnlich ist Ehebruch das geschlechtliche Zusammenleben mit der einem anderen zugehörigen Frau, die jedoch diesem anderen nach Gottes Gesetz angetraut worden ist. Welcher Frau also auch immer jemand sich in dieser Weise nähert aus Gottes Gebot, der ist kein Ehebrecher und kein Unkeuscher. Ähnlich, wer etwas annimmt gemäß dem Gebote Gottes, der nimmt kein fremdes Eigentum an; denn Gott ist Herr und Meister über Alles. Und nicht nur ist das, was im Bereiche der menschlichen Thätigkeit von Gott geboten wird, Pflicht; sondern auch ist das, was im Bereiche der Natur von seiten Gottes geschieht, gewissermaßen naturgemäß. (I. Kap. 105, Art. 6 ad I.) III. Einmal ist Naturgesetz das, wozu die Natur selbst hinneigt, wie z. B. man solle dem anderen kein Unrecht thun; — dann ist Naturgesetz etwas, insofern die Natur nicht zum Gegenteil drängt; wie z. B. man sagen könnte, es sei Naturgesetz, daß der Mensch nackt sei, weil die Natur ihm keine Kleidung gegeben, sondern die menschliche Betriebsamkeit eine solche erfunden hat. Und in diesem letzteren Sinne ist der Gemeinbesitz und die Freiheit Naturgesetz; denn die Knechtschaft und der getrennte Besitz sind nicht von der Natur eingeführt, sondern auf Grund des damit verbundenen Nutzens von der Vernunft zum Nutzen des menschlichen Lebens erfunden. Nur also durch Hinzufügen und weiteres Bestimmen ist das Naturgesetz geändert.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité