• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 7

IIIª q. 16 a. 7 arg. 1

Ad septimum sic proceditur. Videtur quod haec sit vera, homo factus est Deus. Dicitur enim Rom. I, quod ante promiserat per prophetas suos in Scripturis sanctis de filio suo, qui factus est ei ex semine David secundum carnem. Sed Christus secundum quod homo est ex semine David secundum carnem. Ergo homo factus est filius Dei.

IIIª q. 16 a. 7 arg. 2

Praeterea, Augustinus dicit, in I de Trin., talis erat illa susceptio quae Deum hominem faceret, et hominem Deum. Sed ratione illius susceptionis haec est vera, Deus factus est homo. Ergo similiter haec est vera, homo factus est Deus.

IIIª q. 16 a. 7 arg. 3

Praeterea, Gregorius Nazianzenus dicit, in epistola ad Chelidonium, Deus quidem humanatus est, homo autem deificatus, vel quomodolibet aliter nominaverit. Sed Deus ea ratione dicitur humanatus, quia est homo factus. Ergo homo ea ratione dicitur deificatus, quia est factus Deus. Et ita haec est vera, homo factus est Deus.

IIIª q. 16 a. 7 arg. 4

Praeterea, cum dicitur, Deus factus est homo, subiectum factionis vel unitionis non est Deus, sed humana natura, quam significat hoc nomen homo. Sed illud videtur esse subiectum factionis cui factio attribuitur. Ergo haec magis est vera, homo factus est Deus, quam ista, Deus factus est homo.

IIIª q. 16 a. 7 s. c.

Sed contra est quod Damascenus dicit, in III libro, non hominem deificatum dicimus, sed Deum humanatum. Idem autem est fieri Deum quod deificari. Ergo haec est falsa, homo factus est Deus.

IIIª q. 16 a. 7 co.

Respondeo dicendum quod propositio ista, homo factus est Deus, tripliciter potest intelligi. Uno modo, ita quod hoc participium factus determinet absolute vel subiectum, vel praedicatum. Et in hoc sensu est falsa, quia neque homo ille de quo praedicatur est factus, neque Deus est factus, ut infra dicetur. Et sub eodem sensu haec est falsa, Deus factus est homo. Sed sub hoc sensu non quaeritur hic de istis propositionibus. Alio modo potest intelligi ut ly factus determinet compositionem, ut sit sensus, homo factus est Deus, idest, factum est ut homo sit Deus. Et sub hoc sensu utraque est vera, et, homo factus est Deus, et, Deus factus est homo. Sed hic non est proprius sensus harum locutionum, nisi forte intelligatur quod ly homo non habeat personalem suppositionem, sed simplicem. Licet enim hic homo non sit factus Deus, quia hoc suppositum, persona filii Dei, ab aeterno fuit Deus, tamen homo, communiter loquendo, non semper fuit Deus. Tertio modo, proprie intelligitur, secundum quod hoc participium factus ponit fieri circa hominem in respectu ad Deum sicut ad terminum factionis. Et in hoc sensu, supposito quod in Christo sit eadem persona et hypostasis et suppositum Dei et hominis, ut supra ostensum est, ista propositio falsa est. Quia cum dicitur, homo factus est Deus, ly homo habet personalem suppositionem, non enim esse Deum verificatur de homine ratione humanae naturae, sed ratione sui suppositi. Suppositum autem illud humanae naturae de quo verificatur esse Deum, est idem quod hypostasis seu persona filii Dei, quae semper fuit Deus. Unde non potest dici quod iste homo incoepit esse Deus, vel quod fiat Deus, aut quod factus sit Deus. Si vero esset alia persona vel hypostasis Dei et hominis, ita quod esse Deum praedicaretur de homine, et e converso per quandam coniunctionem suppositorum, vel dignitatis personalis, vel affectionis, vel inhabitationis, ut Nestoriani dixerunt, tunc pari ratione posset dici quod homo factus est Deus, idest coniunctus Deo, sicut et quod Deus factus est homo, idest coniunctus homini.

IIIª q. 16 a. 7 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod in verbis illis apostoli hoc relativum qui, quod refert pro persona filii, non debet intelligi ex parte praedicati, quasi aliquis existens ex semine David secundum carnem sit factus filius Dei, in quo sensu obiectio procedebat, sed debet intelligi ex parte subiecti, ut sit sensus quod filius Dei factus est ei, (scilicet ad honorem patris, ut Glossa exponit) existens ex semine David secundum carnem; ac si diceret, filius Dei habens carnem ex semine David ad honorem Dei.

IIIª q. 16 a. 7 ad 2

Ad secundum dicendum quod verbum Augustini est intelligendum in illo sensu, secundum quod ex illa susceptione incarnationis factum est ut homo esset Deus et Deus esset homo. In quo sensu ambae locutiones sunt verae, ut dictum est.

IIIª q. 16 a. 7 ad 3

Et similiter dicendum est ad tertium, nam deificari idem est quod fieri Deum.

IIIª q. 16 a. 7 ad 4

Ad quartum dicendum quod terminus in subiecto positus tenetur materialiter, idest pro supposito, positus vero in praedicato, tenetur formaliter, idest pro natura significata. Et ideo cum dicitur, homo factus est Deus, ipsum fieri non attribuitur humanae naturae, sed supposito humanae naturae, quod est ab aeterno Deus, et ideo non convenit ei fieri Deum. Cum autem dicitur, Deus factus est homo, factio intelligitur terminari ad ipsam humanam naturam. Et ideo, proprie loquendo, haec est vera, Deus factus est homo, sed haec est falsa, homo factus est Deus. Sicut, si Socrates, cum prius fuerit homo, postea factus est albus, demonstrato Socrate, haec est vera, hic homo hodie factus est albus; haec tamen est falsa, hoc album hodie factum est homo. Si tamen ex parte subiecti poneretur aliquod nomen significans naturam humanam in abstracto, posset hoc modo significari ut subiectum factionis, puta si dicatur quod natura humana facta est filii Dei.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Siebenter Artikel. Der Satz ist falsch: Der Mensch ist Gott geworden.

a) Dieser Satz ist richtig. Denn: I. Röm. 1. heißt es: „Was Er (Gott) vorher verheißen hatte durch
seine Propheten in der heiligen Schrift über seinen Sohn, der Ihm geworden ist aus dem Samen Davids nach dem Fleische.“ Also ist der
Mensch (Christus) Gott geworden. II. Augustin (1. de Trin. 13.) sagt: „Dieses Annehmen war so beschaffen, daß es Gott zum Menschen machte und den Menschen zu Gott.“ Wie also es wahr ist zu sagen: Gott ist Mensch geworden, so ist es wahr zu sagen: Der Mensch ist Gott geworden. III. Gregor von Nazianz (I. ad Cledonius) sagt: „Gott ist Mensch
geworden, der Mensch ist zu Gott geworden oder wie jemand dies nennen will.“ IV. In dem Satze: Gott ist Mensch geworden, ist der Träger oder
das Subjekt des Werdens nicht Gott, sondern die menschliche Natur, welche
der Ausdruck „Mensch“ bezeichnet. Also ist mehr wahr der Satz: Der
Mensch ist Gott geworden, wie jener andere: Gott ist Mensch geworden. Auf der anderen Seite schreibt Damascenus (3. de orth. fide 2.): „Nicht daß der Mensch Gott geworden, sagen wir; sondern daß Gott Mensch geworden ist.“

b) Ich antworte, dieser Satz: Der Mensch ist Gott geworden, könne in dreifacher Weise verstanden werden: 1. In der Weise, daß das Particip „geworden“ die nähere Bestimmung enthält für das Subjekt oder für das Prädikat; und so ist der Satz falsch, denn weder ist jener Mensch, von dem das „Gott“ ausgesagt wird, geworden als Mensch, nämlich als fürsichbestehend, noch ist Gott geworden und in dem nämlichen Sinne ist falsch der Satz: Gott ist Mensch geworden; — 2. in der Weise, daß dieses „geworden“ die nähere Bestimmung ist für die Zusammensetzung von Subjekt und Prädikat, so daß als Sinn sich herausstellt, „es ist geworden, daß der Mensch Gott sei;“ und so sind beide fraglichen Sätze wahr; da dies nicht von Ewigkeit bestand; doch ist dies nicht der eigentliche Sinn dieser Redeweise, außer man möchte annehmen daß dieses Wort „Mensch“ nicht für die Bezeichnung eines Fürsichbestehens dastehe, sondern einfach unbestimmt für „menschliche Natur;“ obgleich nämlich „dieser Mensch“ nicht Gott geworden ist, da die Person des Sohnes Gottes von Ewigkeit ist, der Mensch also, allgemein gesprochen, nicht immer Gott war; — 3. in der Weise, daß das Particip „geworden“ bedingt ein Werden beim Menschen mit Bezug auf Gott, wie auf den Abschluß des Werdens. Und in diesem letzteren Sinne ist der Satz falsch; denn wenn gesagt wird „Mensch“, so steht dieser Ausdruck für ein Fürsichbestehen oder ein persönliches Sein. Gott aber zu sein, ist für den Menschen nur wahr auf Grund der göttlichen Person, nicht auf Grund der menschlichen Natur. Die Person des Wortes nun war immer Gott. Also kann man nicht sagen, daß „dieser Mensch“ anfing, Gott zu sein oder daß er Gott werde oder geworden sei. Bestehen jedoch zwei Personen in Christo, so daß nur eine Verbindung gemäß des Affekts, der Würde etc. vorhanden wäre, wie Nestorius sagte, so könnte man ebenso sagen: Der Mensch ist Gott geworden, wie: Gott ist Mensch geworden.

c) I. In dieser Stelle darf das Beziehungswort „welcher“, womit die Person des Sohnes Gottes gekennzeichnet wird, nicht von seiten des Prädikats her verstanden werden, als ob damit gesagt werde, daß einer „aus dem Samen Davids nach dem Fleische“ geworden sei Sohn Gottes. Dieses „welcher“ muß vielmehr verstanden werden von seiten des Subjekts her, daß nämlich „der Sohn Gottes geworden ist“, also Mensch „zur Ehre des Vaters“ wie die Glosse hinzufügt „ein kommender vom Samen Davids nach dem Fleische“, wie wenn gesagt würde: „Der Sohn Gottes ist geworden einer, der Fleisch hat vom Samen Davids.“ II. Dieses Wort Augustins ist im zweiten oben angeführten Sinne
zu verstehen, wo beide hier berührte Sätze wahr sind. III. Ebenso. IV. Der Ausdruck, welcher als Subjekt bezeichnet, steht für die Person oder das Fürsichbestehende, suppositum, als das bestimmbare (materiale) Moment. Der Ausdruck aber, welcher als Prädikat bezeichnet, steht für das bestimmende (formale) Moment, d. h. für die gekennzeichnete Natur. Wenn also gesagt wird: Der Mensch ist Gott geworden, so wird das Werden nicht zugeschrieben der menschlichen Natur, sondern dem in der menschlichen Natur Fürsichbestehenden, dem suppositum oder der Person in der menschlichen Natur Christi, d. h. der zweiten Person, der es nicht zukommt, Gott zu werden. Wenn aber gesagt wird: Gott ist Mensch geworden, so findet das Werden seinen Abschluß im Annehmen der menschlichen Natur. Also der erstere Satz ist falsch; dieser letztere wahr. So wäre es wahr zu sagen: Dieser Mensch, z. B. Sokrates, ist heute weiß geworden, nachdem er früher Mensch war. Falsch aber wäre es zu sagen: Dieses Weiße ist heute Sokrates geworden. Wird jedoch von seiten des Subjekts etwas gesetzt, was auf die menschliche Natur zeigt, so wäre der Satz wahr; z. B.: Die menschliche Natur ist geworden die Gottes des Sohnes.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité