Edition
Masquer
Summa theologiae
Articulus 1
Iª q. 86 a. 1 arg. 1
Ad primum sic proceditur. Videtur quod intellectus noster cognoscat singularia. Quicumque enim cognoscit compositionem, cognoscit extrema compositionis. Sed intellectus noster cognoscit hanc compositionem. Socrates est homo, eius enim est propositionem formare. Ergo intellectus noster cognoscit hoc singulare quod est Socrates.
Iª q. 86 a. 1 arg. 2
Praeterea, intellectus practicus dirigit ad agendum. Sed actus sunt circa singularia. Ergo cognoscit singularia.
Iª q. 86 a. 1 arg. 3
Praeterea, intellectus noster intelligit seipsum. Ipse autem est quoddam singulare, alioquin non haberet aliquem actum; actus enim singularium sunt. Ergo intellectus noster cognoscit singulare.
Iª q. 86 a. 1 arg. 4
Praeterea, quidquid potest virtus inferior, potest superior. Sed sensus cognoscit singulare. Ergo multo magis intellectus.
Iª q. 86 a. 1 s. c.
Sed contra est quod dicit philosophus, in I Physic., quod universale secundum rationem est notum, singulare autem secundum sensum.
Iª q. 86 a. 1 co.
Respondeo dicendum quod singulare in rebus materialibus intellectus noster directe et primo cognoscere non potest. Cuius ratio est, quia principium singularitatis in rebus materialibus est materia individualis, intellectus autem noster, sicut supra dictum est, intelligit abstrahendo speciem intelligibilem ab huiusmodi materia. Quod autem a materia individuali abstrahitur, est universale. Unde intellectus noster directe non est cognoscitivus nisi universalium. Indirecte autem, et quasi per quandam reflexionem, potest cognoscere singulare, quia, sicut supra dictum est, etiam postquam species intelligibiles abstraxit, non potest secundum eas actu intelligere nisi convertendo se ad phantasmata, in quibus species intelligibiles intelligit, ut dicitur in III de anima. Sic igitur ipsum universale per speciem intelligibilem directe intelligit; indirecte autem singularia, quorum sunt phantasmata. Et hoc modo format hanc propositionem, Socrates est homo.
Iª q. 86 a. 1 ad 1
Unde patet solutio ad primum.
Iª q. 86 a. 1 ad 2
Ad secundum dicendum quod electio particularis operabilis est quasi conclusio syllogismi intellectus practici, ut dicitur in VII Ethic. Ex universali autem propositione directe non potest concludi singularis, nisi mediante aliqua singulari propositione assumpta. Unde universalis ratio intellectus practici non movet nisi mediante particulari apprehensione sensitivae partis, ut dicitur in III de anima.
Iª q. 86 a. 1 ad 3
Ad tertium dicendum quod singulare non repugnat intelligibilitati inquantum est singulare, sed inquantum est materiale, quia nihil intelligitur nisi immaterialiter. Et ideo si sit aliquod singulare immateriale, sicut est intellectus, hoc non repugnat intelligibilitati.
Iª q. 86 a. 1 ad 4
Ad quartum dicendum quod virtus superior potest illud quod potest virtus inferior, sed eminentiori modo. Unde id quod cognoscit sensus materialiter et concrete, quod est cognoscere singulare directe, hoc cognoscit intellectus immaterialiter et abstracte, quod est cognoscere universale.
Traduction
Masquer
Summe der Theologie
Erster Artikel. Unsere Vernunft erkennt nicht das Einzelne und Besondere.
a) Dem steht entgegen: I. Unsere Vernunft bildet den Satz: Sokrates ist Mensch. Also kennt sie, was „Mensch“ heißen will und was „Sokrates“ bedeutet. Sokrates aber ist ein Einzelwesen. II. Die praktisch wirksame Vernunft ist die Richtschnur unserer Handlungen, die ja doch immer mit Einzelnem und Besonderem sich beschäftigen. III. Unsere Vernunft erkennt sich selbst; d. h. sie erkennt etwas Einzelnes. IV. Der Sinn bereits erkennt das Einzelne; also thut dies auch die Vernunft als die höhere Erkenntniskraft. Auf der anderen Seite sagt Aristoteles (1 Physic.): „Das Allgemeine ist Gegenstand der Vernunft; das Besondere und Einzelne Gegenstand des Sinnes.“
b) Ich antworte, daß unsere Vernunft unmittelbar und als ersten Erkenntnisgegenstand das Einzelne nicht erkennen kann. Denn das Princip des Einzelnen in den stofflichen Dingen ist der Stoff. Unsere Vernunft aber versteht eben dadurch, daß sie die Idee loslöst vom Stoffe und somit das Allgemeine sich als Gegenstand gegenwärtig hält. Also nur das Allgemeine ist erster und eigentlicher Erkenntnisgegenstand. Mittelbar jedoch erkennt sie das Einzelne. Denn auch nachdem sie das Allgemeine losgelöst hat, kann sie nicht thatsächlich erkennen, außer indem sie sich zu den Phantasiebildern wendet, in denen sie die allgemeine Idee liest. So also erkennt die Vernunft für sich als reines Vermögen betrachtet unmittelbar das Allgemeine; kraft ihrer natürlichen Verbindung aber behufs der wirklichen Thätigkeit mit den Phantasiebildern, also mit dem Körper, erkennt sie das Besondere und Einzelne, das die Phantasiegebilde vorstellen. Und so bildet sie den Satz: Sokrates ist Mensch. Damit ist geantwortet auf
c) I. II. Die Wahl, welche auf einen besonderen zu wirkenden Gegenstand geht, ist gleichsam der Schlußsatz eines praktischen Syllogismus. Aus einem allgemeinen Princip nämlich, dem Obersatze, kann man nicht auf etwas Besonderes und Einzelnes schließen außer vermittelst eines Satzes, der die Auffassung von etwas Einzelnem und Besonderem wiedergiebt. Also der allgemeine Satz, welcher das maßgebende Princip enthält, bewegt zum Einzelnen, Besonderen hin nur vermittelst der Auffassung, welche dem sinnlichen Teile zueignet. III. Das Einzelne widerstrebt nicht an und für sich der Vernunft, sondern das Einzelne im Stoffe. Die Vernunft ist ein unstoffliches Einzelne. IV. Die höhere Kraft kann, was die niedrige vermag, aber in hervorragenderer Weise. Was also der Sinn Einzelnes unmittelbar und stofflicherweise erkennt, das erkennt die Vernunft mittelbar und in einer vom Stoffe losgelösten Weise.