• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 5

Iª-IIae q. 17 a. 5 arg. 1

Ad quintum sic proceditur. Videtur quod actus voluntatis non sit imperatus. Dicit enim Augustinus, in VIII Confess., imperat animus ut velit animus, nec tamen facit. Velle autem est actus voluntatis. Ergo actus voluntatis non imperatur.

Iª-IIae q. 17 a. 5 arg. 2

Praeterea, ei convenit imperari, cui convenit imperium intelligere. Sed voluntatis non est intelligere imperium, differt enim voluntas ab intellectu, cuius est intelligere. Ergo actus voluntatis non imperatur.

Iª-IIae q. 17 a. 5 arg. 3

Praeterea, si aliquis actus voluntatis imperatur, pari ratione omnes imperantur. Sed si omnes actus voluntatis imperantur, necesse est in infinitum procedere, quia actus voluntatis praecedit actum imperantis rationis, ut dictum est; qui voluntatis actus si iterum imperatur, illud iterum imperium praecedet alius rationis actus, et sic in infinitum. Hoc autem est inconveniens, quod procedatur in infinitum. Non ergo actus voluntatis imperatur.

Iª-IIae q. 17 a. 5 s. c.

Sed contra, omne quod est in potestate nostra, subiacet imperio nostro. Sed actus voluntatis sunt maxime in potestate nostra, nam omnes actus nostri intantum dicuntur in potestate nostra esse, inquantum voluntarii sunt. Ergo actus voluntatis imperantur a nobis.

Iª-IIae q. 17 a. 5 co.

Respondeo dicendum quod, sicut dictum est, imperium nihil aliud est quam actus rationis ordinantis, cum quadam motione, aliquid ad agendum. Manifestum est autem quod ratio potest ordinare de actu voluntatis, sicut enim potest iudicare quod bonum sit aliquid velle, ita potest ordinare imperando quod homo velit. Ex quo patet quod actus voluntatis potest esse imperatus.

Iª-IIae q. 17 a. 5 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, sicut Augustinus ibidem dicit, animus, quando perfecte imperat sibi ut velit, tunc iam vult, sed quod aliquando imperet et non velit, hoc contingit ex hoc quod non perfecte imperat. Imperfectum autem imperium contingit ex hoc, quod ratio ex diversis partibus movetur ad imperandum vel non imperandum, unde fluctuat inter duo, et non perfecte imperat.

Iª-IIae q. 17 a. 5 ad 2

Ad secundum dicendum quod, sicut in membris corporalibus quodlibet membrum operatur non sibi soli, sed toti corpori, ut oculus videt toti corpori; ita etiam est in potentiis animae. Nam intellectus intelligit non solum sibi, sed omnibus potentiis; et voluntas vult non solum sibi, sed omnibus potentiis. Et ideo homo imperat sibi ipsi actum voluntatis, inquantum est intelligens et volens.

Iª-IIae q. 17 a. 5 ad 3

Ad tertium dicendum quod, cum imperium sit actus rationis, ille actus imperatur, qui rationi subditur. Primus autem voluntatis actus non est ex rationis ordinatione, sed ex instinctu naturae, aut superioris causae, ut supra dictum est. Et ideo non oportet quod in infinitum procedatur.

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Fünfter Artikel. Auch die Thätigkeit des Willens kann eine anbefohlene sein.

a) Dementgegen sagt: I. Augustin (8 Conf. 9.): „Die Seele befiehlt, daß die Seele wolle; und trotzdem thut sie es nicht.“ Wollen aber ist eine Thätigkeit des Willens. Also wird dieselbe nicht befohlen. II. Dem befiehlt man, der den Befehl zu verstehen vermag. DemWillen aber ist es nicht eigen, den Befehl zu verstehen; denn er ist verschieden von der Vernunft. Also. III. Wird einmal ein Willensakt befohlen, so aus demselben Grunde jeder. In diesem Falle aber geht es ins Endlose; denn der befehlende Vernunftakt setzt voraus die Thätigkeit des Willens und diese wäre dann wieder befohlen durch die Vernunft u. s. w. Auf der anderen Seite unterliegt unserem Befehlen, was in unserer Gewalt ist. Die Thätigkeit des Willens aber ist im höchsten Grade in unserer Gewalt; denn all unsere Thätigkeit steht insoweit in unserer Gewalt als sie eine freiwillige ist. Also unterliegt die Willensthätigkeit dem Befehlen.

b) Ich antworte; Befehlen sei nichts Anderes als die Thätigkeit der ordnenden Vernunft verbunden mit einer Hinbewegung zu dem, was gewirkt werden soll. Offenbar aber kann die Vernunft die Beziehungen der Willensthätigleit ordnen; denn wie sie urteilen kann, daß es gut sei, etwas zu wollen, so kann sie anordnen und befehlen, daß der Mensch will.

c) I. Augustin sagt an der nämlichen Stelle: „Wenn die Seele sich selber in vollkommener Weise befiehlt, daß sie wolle; dann will sie bereits.“ Daß sie also bisweilen befiehlt und nicht will, das trifft sich deshalb, weil sie nur unvollkommen befiehlt. Und das tritt dann ein, wenn die Vernunft von verschiedenen Seiten her zum Befehlen oder zum Nichtbefehlen bestimmt wird und somit nicht recht selber weiß, soll sie befehlen oder nicht. II. Wie schon jedes körperliche Glied nicht für sich allein thätig ist, sondern für den ganzen Körper, wie z. B. das Auge für den ganzen Körper sieht, so verhält es sich auch mit den Fähigkeiten der Seele. Die Vernunft versteht nicht für sich allein, sondern für alle Vermögen; und der Wille will nicht für sich allein, sondern für alle Vermögen. Deshalb also befiehlt der Mensch sich selbst den Willensakt, insofern er vernünftig erkennend und wollend ist. III. Jene Thätigkeit wird befohlen, welche der Bestimmung der Vernunft unterliegt. Der erste Willensakt aber ist nicht aus der Anordnung der Vernunft, sondern aus dem Antriebe der Natur oder aus einer höheren Ursache; cf. Kap. 9, Art. 4.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité