• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Thomas d'Aquin (1225-1274)

Traduction Masquer
Summe der Theologie

Erster Artikel. Die Buße ist eine Tugend.

a) Dies ist sie nicht. Denn: I. Die Buße steht auf der gleichen Stufe wie die übrigen Sakramente. Von diesen aber ist keines eine Tugend. II. Nach 4 Ethic. ult. ist „die Verschämtheit keine Tugend“ 1. weil sie mit einer Veränderung im Bereiche des Körperlichen verbunden, sonach Leidenschaft ist; und 2. weil sie keine Verfassung in einem vollkommenen Menschen ist, da sie zum Gegenstand hat etwas Schimpfliches im Menschen, was im Tugendhaften sich nicht sindet. Die Buße nun bringt ebenfalls mit sich Wehklagen und Weinen, eine körperliche Veränderung, nach Gregor (34. in Evgl.); ihr Gegenstand zudem ist die Sünde, welche im Tugendhaften nicht sich findet. Also ist sie keine Tugend. III. „Kein tugendhafter ist ein Thor,“ nach 4 Ethic. 3. Ein Thoraber ist jener, der über etwas Vergangenes Schmerz hat, was nicht mehr ungeschehen gemacht werden kann. Auf der anderen Seite werden Gesetze gegeben um der tugendhaften Thätigkeit willen; denn „der Gesetzgeber will die Bürger zu besseren Menschen machen“ (2 Ethic. 1.) Gottes Gebot aber ist es, „Buße zu thun“ (Matth. 4, 17.). Also ist die Buße eine Tugend.

b) Ich antworte, Reue haben besage Schmerz empfinden über etwas vorher Gethaenes. Ist nun dieser Schmerz nur im sinnlichen Teile, also Leidenschaft, so ist er keine Tugend und damit auch die Buße nicht. Findet er sich aber im geistigen Wollen, so ist er begleitet von einem gewissen Auswählen; und ist dieses recht, so muß dies ein Tugendakt sein, ist doch „die Tugend ein Zustand, der da lehrt auszuwählen gemäß der gesunden Vernunft“ (2 Ethic. 6.). Hat also jemand Schmerz über etwas Angemessenes und in der gebührenden Weise und zum rechten Zwecke; so ist dies Tugendakt und gehört der Buße an, die demnach eine Tugend ist. Denn der büßende wählt eben einen angemessenen Schmerz über die vergangenen Sünden mit der Absicht, sie zu entfernen.

c) I. Im Sakramente der Buße sind als Materie menschliche Thätigkeiten, was in der Taufe oder Firmung nicht statthat. Da also die Tugend das Princip angemessener Thätigkeit ist, so ist vielmehr die Buße eine Tugend oder mit einer Tugend wie die Taufe oder Firmung. II. Die Buße ist nicht Tugend als Leidenschaft; sondern als geistiger Wille, das Rechte auszuwählen. Das gilt aber nicht von der Verschämtheit. Denn diese hat zum Gegenstände eine schimpfliche That als etwas bereits Gegenwärtiges, wodurch man fürchtet, zu Schanden zu werden; — die Buße aber betrachtet das Schimpfliche als etwas Vergangenes. Nun ist es wohl gegen die Vollendung der Tugend, wenn jemand gegenwärtig in sich hat etwas Schimpfliches, wovor er sich schämen muß. Es ist aber nicht gegen die Vollendung der Tugend, wenn jemand Sünden in der Vergangenheit begangen hat, die er bereuen muß; denn aus einem Lasterhaften wird einer tugendhaft. III. Schmerz empfinden über etwas Geschehenes mit der Absicht, es nicht geschehen zu machen, wäre thöricht. Das beabsichtigt aber nicht der reuige. Er hat Mißfallen an etwas bereits Geschehenem mit der Absicht, die Folge davon zu entfernen; nämlich die Beleidigung Gottes und die Verschuldung der Strafe. Und das ist keine Thorheit.

Edition Masquer
Summa theologiae

Articulus 1

IIIª q. 85 a. 1 arg. 1

Ad primum sic proceditur. Videtur quod poenitentia non sit virtus. Poenitentia enim est quoddam sacramentum aliis sacramentis connumeratum, ut ex supra dictis patet. Sed nullum aliud sacramentorum est virtus. Ergo neque poenitentia est virtus.

IIIª q. 85 a. 1 arg. 2

Praeterea, secundum philosophum, in IV Ethic., verecundia non est virtus, tum quia est passio habens corporalem immutationem; tum etiam quia non est dispositio perfecti, cum sit de turpi acto, quod non habet locum in homine virtuoso. Sed similiter poenitentia est quaedam passio habens corporalem immutationem, scilicet ploratum, sicut Gregorius dicit quod poenitere est peccata praeterita plangere. Est etiam de turpibus factis, scilicet de peccatis, quae non habent locum in homine virtuoso. Ergo poenitentia non est virtus.

IIIª q. 85 a. 1 arg. 3

Praeterea, secundum philosophum, in IV Ethic., nullus est stultus eorum qui sunt secundum virtutem. Sed stultum videtur dolere de commisso praeterito, quod non potest non esse, quod tamen pertinet ad poenitentiam. Ergo poenitentia non est virtus.

IIIª q. 85 a. 1 s. c.

Sed contra est quod praecepta legis dantur de actibus virtutum, quia legislator intendit cives facere virtuosos, ut dicitur in II Ethic. Sed praeceptum divinae legis est de poenitentia, secundum illud Matth. III, poenitentiam agite, et cetera. Ergo poenitentia est virtus.

IIIª q. 85 a. 1 co.

Respondeo dicendum quod, sicut ex dictis patet, poenitere est de aliquo a se prius facto dolere. Dictum est autem supra quod dolor vel tristitia dupliciter dicitur. Uno modo, secundum quod est passio quaedam appetitus sensitivi. Et quantum ad hoc, poenitentia non est virtus, sed passio alio modo, secundum quod consistit in voluntate. Et hoc modo est cum quadam electione. Quae quidem si sit recta, necesse est quod sit actus virtutis, dicitur enim in II Ethic. quod virtus est habitus electivus secundum rationem rectam. Pertinet autem ad rationem rectam quod aliquis doleat de quo dolendum est. Quod quidem observatur in poenitentia de qua nunc loquimur, nam poenitens assumit moderatum dolorem de peccatis praeteritis, cum intentione removendi ea. Unde manifestum est quod poenitentia de qua nunc loquimur, vel est virtus, vel actus virtutis.

IIIª q. 85 a. 1 ad 1

Ad primum ergo dicendum quod, sicut dictum est, in sacramento poenitentiae materialiter se habent actus humani, quod non contingit in Baptismo vel confirmatione. Et ideo, cum virtus sit principium alicuius actus, potius poenitentia est virtus, vel cum virtute, quam Baptismus vel confirmatio.

IIIª q. 85 a. 1 ad 2

Ad secundum dicendum quod poenitentia, secundum quod est passio, non est virtus, ut dictum est. Sic autem habet corporalem transmutationem adiunctam. Est autem virtus secundum quod habet ex parte voluntatis electionem rectam. Quod tamen magis potest dici de poenitentia quam de verecundia. Nam verecundia respicit turpe factum ut praesens, poenitentia vero respicit turpe factum ut praeteritum. Est autem contra perfectionem virtutis quod aliquis in praesenti habeat turpe factum, de quo oporteat eum verecundari. Non autem est contra perfectionem virtutis quod aliquis prius commiserit turpia facta, de quibus oporteat eum poenitere, cum ex vitioso fiat aliquis virtuosus.

IIIª q. 85 a. 1 ad 3

Ad tertium dicendum quod dolere de eo quod prius factum est cum hac intentione conandi ad hoc quod factum non fuerit, esset stultum. Hoc autem non intendit poenitens, sed dolor eius est displicentia seu reprobatio facti praeteriti cum intentione removendi sequelam ipsius, scilicet offensam Dei et reatum poenae. Et hoc non est stultum.

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
Summa theologiae
Traductions de cette œuvre
Summe der Theologie

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité