16.

Sed ne quis tardior aut impudentior nondum cedat, asseratque, nisi illis auctoribus, quibus verborum leges consensu omnium tribuuntur, nullo modo esse cessurum; quid in latina lingua excellentius Cicerone inveniri potest? At hic in suis nobilissimis orationibus quas Verrinas vocant, Coram, praepositionem, sive illo loco adverbium sit, nomen appellavit. Verumtamen quia fieri potest ut ego illum locum minus bene intelligam, exponaturque alias aliter, vel a me vel ab alio; est ad quod responderi posse nihil puto. Tradunt enim nobilissimi disputationum magistri, nomine et verbo plenam constare sententiam, quae affirmari negarique possit: quod genus idem Tullius quodam loco pronuntiatum vocat: et cum verbi tertia persona est, nominativum cum ea casum nominis aiunt esse oportere; et recte aiunt: quod mecum si consideres, velut cum dicimus, Homo sedet, Equus currit, agnoscis, ut opinor, duo esse pronuntiata.

Adeodatus: Agnosco.

Augustinus: Cernis in singulis singula esse nomina, in uno homo, in altero equus; et verba singula, in uno sedet, in altero currit?

Adeodatus: Cerno.

Augustinus: Ergo si dicerem, sedet tantum, aut currit tantum, recte a me quaereres, quis vel quid; ut responderem, Homo, vel equus, vel animal, vel quodlibet aliud, quo possit nomen redditum verbo implere pronuntiatum, id est illam sententiam quae affirmari et negari potest.

Adeodatus: Intelligo.

Augustinus: Attende caetera, et finge nos videre aliquid longius, et incertum habere utrum animal sit an saxum, vel quid aliud, meque tibi dicere, Quia homo est, animal est; nonne temere dicerem?

Adeodatus: Temere omnino: sed non temere plane diceres, Si homo est, animal est.

Augustinus: Recte dicis. Itaque in locutione tua placet mihi, Si; placet et tibi: utrique autem nostrum in mea displicet, Quia.

Adeodatus: Assentior.

Augustinus: Vide jam utrum istae duae sententiae plena pronuntiata sint: Placet si, displicet, quia.

Adeodatus: Plena omnino.

Augustinus: Age, nunc dic mihi quae ibi sint verba, quae nomina.

Adeodatus: Verba ibi video esse, placet, et, displicet: nomina vero quid aliud quam, si, et, quia?

Augustinus: Has ergo duas conjunctiones etiam nomina esse satis probatum est.

Adeodatus: Prorsus satis.

Augustinus: Potesne ipse per te in aliis partibus orationis hoc idem ad eamdem regulam docere?

Adeodatus: Possum.