Caput XV: An credibile sit primi saeculi uiros usque ad eam aetatem, qua filios generasse referuntur, a concubitu continuisse.
Dicet ergo aliquis: ita ne credendum est hominem filios generaturum nec habentem propositum continentiae centum et amplius, uel secundum Hebraeos non multo minus, id est octoginta, septuaginta, sexaginta annos a concumbendi opere uacuisse, aut si non uacaret, nihil prolis gignere potuisse? haec quaestio duobus modis soluitur. aut enim tanto serior fuit pro portione pubertas, quanto uitae totius maior annositas; aut, quod magis uideo esse credibile, non hic primogeniti filii commemorati sunt, sed quos successionis ordo poscebat, ut perueniretur ad Noe, a quo rursus ad Abraham uidemus esse peruentum, ac deinde usque ad certum articulum temporis, quantum oportebat signari etiam generationibus commemoratis cursum gloriosissimae ciuitatis in hoc mundo peregrinantis et supernam patriam requirentis. quod enim negari non potest, prior omnibus Cain ex coniunctione maris et feminae natus est. neque enim illo nato dixisset Adam, quod dixisse legitur: adquisiui hominem per deum, nisi illis duobus ipse fuisset homo nascendo additus primus. hunc secutus Abel, quem maior frater occidit, praefigurationem quandam peregrinantis ciuitatis dei, quod ab inpiis et quodammodo terrigenis, id est terrenam originem diligentibus et terrenae ciuitatis terrena felicitate gaudentibus, persecutiones iniquas passura fuerat, primus ostendit. sed quot annorum erat Adam, cum eos genuit, non apparet. exinde digeruntur generationes aliae de Cain, aliae de illo, quem genuit Adam in eius successionem, quem frater occidit, et appellauit nomen illius Seth dicens, ut scriptum est: suscitauit enim mihi deus semen aliud pro Abel, quem occidit Cain. cum itaque istae duae series generationum, una de Seth, altera de Cain, has duas, de quibus agimus, distinctis ordinibus insinuent ciuitates, unam caelestem in terris peregrinantem, alteram terrenam terrenis tamquam sola sint gaudiis inhiantem uel inhaerentem, nullus de progenie Cain, cum dinumerata sit connumerato Adam usque ad octauam generationem, quot annorum fuisset expressus est, quando genuit eum, qui commemoratur post eum. noluit enim spiritus dei in terrenae ciuitatis generationibus tempora notare ante diluuium, sed in caelestis maluit, tamquam essent memoria digniores. porro autem Seth quando natus est, non quidem taciti sunt anni patris eius, sed iam genuerat alios; et utrum solos Cain et Abel, adfirmare quis audeat? non enim quia soli nominati sunt propter ordines generationum quas commemorare oportebat, ideo consequens uideri debet solos fuisse tunc generatos ex Adam. cum enim silentio coopertis omnium nominibus ceterorum legatur eum genuisse filios et filias, quota fuerit ista proles eius, quia praesumat adserere, si culpam temeritatis euitat? potuit quippe Adam diuinitus admonitus dicere, posteaquam Seth natus est: suscitauit enim mihi deus semen aliud pro Abel, quoniam talis erat futurus, qui inpleret illius sanctitatem, non quod ipse prior post eum temporis ordine nasceretur. deinde quod scriptum est: uixit autem Seth quinque et ducentos annos - uel secundum Hebraeos quinque et centum annos - et genuit Enos: quis possit nisi inconsideratus adseuerare hunc eius primogenitum fuisse? ut admirantes merito requiramus, quomodo per tot annos inmunis fuerit a conubio sine ullo proposito continentiae uel non genuerit coniugatus; quandoquidem etiam de ipso legitur: et genuit filios et filias, et fuerunt omnes dies Seth duodecim et nongenti anni, et mortuus est, atque ita deinceps, quorum anni commemorantur, nec filios filiasque genuisse reticentur. ac per hoc non apparet omnino, utrum, qui nominatur genitus, ipse fuerit primogenitus; immo uero, quoniam credibile non est patres illos aetate tam longa aut inpuberes fuisse aut coniugibus caruisse uel fetibus, nec illos eorum filios primos eis natos fuisse credibile est. sed cum sacrae scriptor historiae ad ortum uitamque Noe, cuius tempore diluuium factum est, per successiones generationum notatis temporibus intenderet peruenire, eas utique commemorauit, non quae primae suis parentibus fuerint, sed quae in propagationis ordinem uenerint. exempli gratia, quo id fiat apertius, aliquid interponam, unde nullus ambigat fieri potuisse quod dico. euangelista Matthaeus generationem dominicae carnis per seriem parentum uolens commendare memoriae, ordiens a patre Abraham atque ad Dauid primitus ut perueniret intendens: Abraham, inquit, genuit Isaac; cur non dixit Ismael, quem primitus genuit? Isaac autem, inquit, genuit Iacob; cur non dixit Esau, qui eius primogenitus fuit? quia scilicet per illos ad Dauid peruenire non posset. deinde sequitur: Iacob autem genuit Iudam et fratres eius; numquid Iudas primogenitus fuit? Iudas, inquit, genuit Phares et Zarat; nec istorum geminorum aliquis fuit primogenitus Iudae, sed ante illos iam tres genuerat. eos itaque tenuit in ordine generationum, per quos ad Dauid atque inde quo intenderat perueniret. ex quo intellegi potest, ueteres quoque homines ante diluuium non primogenitos, sed eos fuisse commemoratos, per quos ordo succedentium generationum ad Noe patriarcham duceretur, ne serae pubertatis illorum obscura et non necessaria quaestio nos fatiget.
