• Accueil
  • Œuvres
  • Introduction Instructions Collaboration Sponsors / Collaborateurs Copyrights Contact Mentions légales
Bibliothek der Kirchenväter
Recherche
DE EN FR
Œuvres Augustin d'Hippone (354-430) De Trinitate

Edition Masquer
De Trinitate

I.

[I 2] Quamobrem quamquam firmissime teneamus de domino nostro Iesu Christo et per scripturas disseminatam et a doctis catholicis earundem scripturarum tractatoribus demonstratam tamquam canonicam regulam quomodo intellegatur dei filius et aequalis patri secundum dei formam in qua est et minor patre secundum servi formam quam accepit, in qua forma non solum patre sed etiam spiritu sancto, neque hoc tantum sed etiam se ipso minor inventus est, non se ipso qui fuit sed se ipso qui est quia forma servi accepta formam dei non amisit, sicut scripturarum quae in superiore libro commemoravimus testimonia docuerunt; sunt tamen quaedam in divinis eloquiis ita posita ut ambiguum sit ad quam potius regulam referantur, utrum ad eam qua intellegimus minorem filium in assumpta creatura, an ad eam qua intellegimus non quidem minorem esse filium, sed aequalem patri, tamen ab illo hunc esse deum de deo, lumen de lumine. Filium quippe dicimus deum de deo; patrem autem deum tantum, non ‚de deo.‘ Unde manifestum est quod filius habeat alium de quo sit et cui filius sit; pater autem non filium de quo sit habeat sed tantum cui pater sit. Omnis enim filius de patre est quod est et patri filius est; nullus autem pater de filio est quod est sed filio pater est.

[3] Quaedam itaque ita ponuntur in scripturis de patre et filio ut indicent unitatem aequalitatemque substantiae, sicuti est: Ego et pater unum sumus, et: Cum in forma dei esset, non rapinam arbitratus est esse aequalis deo, et quaecumque talia sunt. Quaedam vero ita ut minorem ostendant filium propter formam servi, id est propter assumptam creaturam mutabilis humanaeque substantiae, sicuti est quod ait: Quoniam pater maior me est, et: Pater non iudicat quemquam sed omne iudicium dedit filio. Nam paulo post consequenter ait: Et potestatem dedit ei et iudicium facere, quoniam filius hominis est. Quaedam porro ita ut nec minor nec aequalis tunc ostendatur sed tantum quod de patre sit intimetur, ut est illud: Sicut habet pater vitam in semet ipso, sic dedit filio vitam habere in semet ipso, et illud: Neque enim potest filius a se facere quidquam nisi quod viderit patrem facientem. Quod si propterea dictum acceperimus quia in forma accepta ex creatura minor est filius, consequens erit ut prior pater super aquas ambulaverit aut alicuius alterius caeci nati de sputo et luto oculos aperuerit, et cetera quae filius in carne apparens inter homines fecit, ut possit ea facere qui dixit non posse filium a se facere quidquam nisi quod viderit patrem facientem. Quis autem vel delirus ita sentiat? Restat ergo ut haec ideo dicta sint quia incommutabilis est vita filii sicut patris, et tamen de patre est; et inseparabilis est operatio patris et filii, sed tamen ita operari filio de illo est de quo ipse est, id est de patre; et ita videt filius patrem ut quo eum videt hoc ipso sit filius. Non enim aliud illi est esse de patre, id est nasci de patre, quam videre patrem, aut aliud videre operantem quam pariter operari; sed ideo non a se quia non est a se, et ideo quod viderit patrem quia de patre est. Neque enim alia similiter, sicut pictor alias tabulas pingit quemadmodum alias ab alio pictas vidit; nec eadem dissimiliter, sicut corpus easdem litteras exprimit quas animus cogitavit; sed: Quaecumque, inquit, pater facit, haec eadem et filius facit similiter. Et haec eadem dixit et similiter, ac per hoc inseparabilis et par operatio est patri et filio, sed a patre est filio. Ideo non potest filius a se facere quidquam nisi quod viderit patrem facientem. Ex hac ergo regula qua ita loquuntur scripturae ut non alium alio minorem sed tantum velint ostendere quis de quo sit, nonnulli eum sensum conceperunt tamquam minor filius diceretur. Quidam autem nostri indoctiores et in his minime eruditi, dum haec secundum formam servi conantur accipere et eos rectus intellectus non sequitur, perturbantur. Quod ne accidat, tenenda est et haec regula qua non minor filius sed quod de patre sit intimatur, quibus verbis non inaequalitas sed nativitas eius ostenditur.

Traduction Masquer
Fünfzehn Bücher über die Dreieinigkeit

1. Kapitel. Die Regeln, nach denen die Schriftaussagen über den Sohn Gottes verstanden werden müssen.

2. Wir halten also entschieden an der durch die ganze Heilige Schrift sich hindurchziehenden und von den S. 55 katholischen Schriftgelehrten als gültig nachgewiesenen Regel für das Verständnis unseres Herrn Jesus Christus fest, nach der er Sohn Gottes und dem Vater gleich ist hinsichtlich der Gottesgestalt, in der er existiert, geringer als der Vater hinsichtlich der Knechtsgestalt, die er annahm.1 In dieser Gestalt wurde er nicht nur geringer erfunden als der Vater, sondern auch geringer als der Heilige Geist, ja nicht nur das, sondern auch geringer als er selbst, nicht geringer hinsichtlich der Natur, die er immer schon besaß, sondern hinsichtlich jener, die er jetzt erst besitzt. Als er nämlich die Knechtsgestalt annahm, verlor er nicht die Gottesgestalt, wie die im ersten Buch angeführten Schriftzeugnisse gezeigt haben. (Wenn wir indes an der dargelegten Regel auch festhalten), so ist doch manches in den göttlichen Aussprüchen so ausgedrückt, daß es zweifelhaft ist, nach welcher Regel wir sie eher erklären sollen, ob nach jener, daß der Sohn in der von ihm angenommenen geschöpflichen Natur geringer ist als der Vater, oder nach jener, nach welcher wir den Sohn zwar nicht als geringer als den Vater, sondern als dem Vater gleich, infolge seines Hervorgangs vom Vater jedoch als Gott von Gott, als Licht vom Lichte erkennen. Den Sohn heißen wir ja Gott von Gott, den Vater aber nur Gott, nicht: von Gott. Daher ist es klar, daß zwar der Sohn einen anderen hat, von dem er ist, und dessen Sohn er ist, daß aber der Vater nicht einen Sohn hat, von dem er sein Sein hat, sondern nur einen, dessen Vater er ist. Jeder Sohn hat ja von einem Vater sein Sein und ist eines Vaters Sohn. Aber kein Vater hat sein Sein von einem Sohne, sondern jeder Vater ist Vater eines Sohnes.

3. Manche Aussagen also werden in der Heiligen Schrift von Vater und Sohn in der Weise gemacht, daß sie die Einheit und Gleichheit der Substanz bezeugen, so das Wort: „Ich und der Vater sind eins“,2 oder das andere: „Als er in Gottesgestalt war, hielt er die Gottgleichheit nicht S. 56 für ein unrechtmäßiges Gut“,3 und ähnliche derartige Worte. Andere Aussagen der Schrift aber zeigen, daß der Sohn wegen seiner Knechtsgestalt, das heißt wegen der Annahme einer geschaffenen, wandelbaren menschlichen Substanz geringer ist, so das Wort: „Denn der Vater ist größer als ich“,4 und das andere: „Der Vater richtet niemanden, er hat vielmehr das ganze Gericht dem Sohne übertragen.„5 Kurz darauf sagt nämlich die Schrift: „Er hat ihm auch die Macht gegeben, Gericht zu halten, weil er der Menschensohn ist.“6 Andere Aussagen der Heiligen Schrift endlich weisen weder auf die Niedrigkeit noch auf die Gleichheit des Sohnes hin, sondern tun nur seinen Hervorgang vom Vater kund, so das Wort: „Wie der Vater das Leben in sich selbst hat, so hat er dem Sohne verliehen, das Leben in sich selbst zu haben“,7 und das weitere Wort: „Der Sohn kann nichts tun aus sich selbst, sondern nur, was er den Vater tun sieht.“8 Wollten wir dieses Wort in dem Sinne verstehen, daß der Sohn infolge der aus der Schöpfung angenommenen Gestalt geringer ist, dann müßte man folgerichtig annehmen, daß zuerst der Vater über das Wasser9 gewandelt ist und mit Speichel und Staub die Augen irgendeines anderen Blinden öffnete10 und die übrigen Werke vollbrachte, die der im Fleische erschienene Sohn unter den Menschen tat, damit sie der Sohn tun konnte, der von sich sagte, daß er nichts aus sich tun kann, sondern nur das, was er den Vater tun sieht: Wer aber wäre wohl so von Sinnen, daß er derartige Behauptungen aufstellen wollte? Es bleibt also für die Erklärung solcher Schriftworte nur der Hinweis darauf, daß das Leben des Sohnes unwandelbar ist wie jenes des Vaters, daß er jedoch vom Vater ist, daß auch die Tätigkeit des Vaters und Sohnes untrennbar ist, daß jedoch der Sohn sein Tun ganz von dem hat, von dem er auch sein Sein hat, nämlich vom Vater, und daß der Sohn in dem Sinne S. 57 den Vater sieht, daß er eben durch sein Sehen Sohn ist. Denn nichts anderes ist für ihn das Sein vom Vater, das heißt das Geborenwerden vom Vater, als das Sehen des Vaters, nichts anderes das Hinschauen auf den tätigen Vater als das Handeln wie der Vater. Vielmehr bedeutet das „nicht aus sich handeln“ soviel wie: nicht von sich sein. Deshalb gilt: „Was er den Vater tun sieht, das gleiche tut ebenso auch der Sohn“,11 weil er vom Vater ist. Er tut nämlich nicht etwas anderes auf ähnliche Weise, wie ein Maler Bilder nach einer Vorlage malt, die andere gemalt haben. Ebensowenig tut er das gleiche auf andere Weise, wie der Körper die gleichen Buchstaben bildet, die der Geist sich vorstellt. Vielmehr sagt die Schrift: „Alles, was der Vater tut, das gleiche tut ebenso auch der Sohn.“ Sie sagt sowohl „das gleiche“ wie auch „ebenso“. Deshalb besitzen Vater und Sohn eine untrennbare und gleiche Tätigkeit, aber der Sohn besitzt sie vom Vater. Deshalb kann der Sohn aus sich selbst nichts tun, sondern nur, was er den Vater tun sieht. Diese Regel also, nach welcher durch die Aussagen der Schrift nicht eine Person für geringer denn die andere erklärt, sondern nur der Hervorgang einer Person von der anderen gezeigt werden soll, haben manche in dem Sinne verstanden, als ob der Sohn doch geringer hieße. Einige ziemlich ungelehrte und in solchen Fragen ganz ungebildete Leute aus unseren Reihen jedoch geraten dadurch, daß sie solche Schriftaussagen von der Knechtsgestalt zu erklären suchten und ihnen das rechte Verständnis versagt bleibt, in Verwirrung. Damit das nicht vorkommt, muß man an der Regel festhalten, nach welcher der Sohn nicht geringer ist als der Vater, sondern als vom Vater hervorgehend erwiesen wird. Durch die Schriftworte von der angeführten Art wird sonach nicht Ungleichheit, sondern Geborenwerden gelehrt.


  1. Phil. 2, 6 f. ↩

  2. Joh. 10, 30. ↩

  3. Phil. 2, 6. ↩

  4. Joh. 14, 28. ↩

  5. Joh. 5, 22. ↩

  6. Joh. 5, 27. ↩

  7. Joh. 5, 26. ↩

  8. Joh. 5, 19. ↩

  9. Matth. 14, 26. ↩

  10. Joh. 9, 6 f. ↩

  11. Joh. 5, 19. ↩

  Imprimer   Rapporter une erreur
  • Afficher le texte
  • Référence bibliographique
  • Scans de cette version
Les éditions de cette œuvre
De Trinitate
Traductions de cette œuvre
De la trinité Comparer
Fünfzehn Bücher über die Dreieinigkeit
The Fifteen Books of Aurelius Augustinus, Bishop of Hippo, on the Trinity Comparer
Commentaires sur cette œuvre
Einleitung
On the Trinity - Introductory Essay

Table des matières

Faculté de théologie, Patristique et histoire de l'Église ancienne
Miséricorde, Av. Europe 20, CH 1700 Fribourg

© 2025 Gregor Emmenegger
Mentions légales
Politique de confidentialité