Caput VIII: De his, qui non astrorum positionem, sed conexionem causarum ex dei uoluntate pendentem fati nomine appellant.

Qui uero non astrorum constitutionem, sicuti est cum quidque concipitur uel nascitur uel inchoatur, sed omnium conexionem seriemque causarum, qua fit omne quod fit, fati nomine appellant: non multum cum eis de uerbi controuersia laborandum atque certandum est, quandoquidem ipsum causarum ordinem et quandam conexionem dei summi tribuunt uoluntati et potestati, qui optime et ueracissime creditur et cuncta scire antequam fiant, et nihil inordinatum relinquere; a quo sunt omnes potestates, quamuis ab illo non sint omnium uoluntates. ipsam itaque praecipue dei summi uoluntatem, cuius potestas insuperabiliter per cuncta porrigitur, eos appellare fatum sic probatur. Annaei Senecae sunt, nisi fallor, hi uersus:

duc, summe pater altique dominator poli,

quocumque placuit, nulla parendi mora est.

adsum inpiger: fac nolle, comitabor gemens

malusque patiar, facere quod licuit bono.

ducunt uolentem fata, nolentem trahunt.

nempe euidentissime hoc ultimo uersu ea fata appellauit, quam supra dixerat summi patris uoluntatem; cui paratum se oboedire dicit, ut uolens ducatur, ne nolens trahatur; quoniam scilicet

ducunt uolentem fata, nolentem trahunt.

illi quoque uersus Homerici huic sententiae suffragantur, quos Cicero in Latinum uertit:

tales sunt hominum mentes, quali pater ipse

Iuppiter auctiferas lustrauit lumine terras.

nec in hac quaestione auctoritatem haberet poetica sententia; sed quoniam Stoicos dicit uim fati adserentes istos ex Homero uersus solere usurpare, non de illius poetae, sed de istorum philosophorum opinione tractatur, cum per istos uersus, quos disputationi adhibent quam de fato habent, quid sentiant esse fatum apertissime declaratur, quoniam Iouem appellant, quem summum deum putant, a quo conexionem dicunt pendere fatorum.