Edition
Masquer
Retractationes (PL)
CAPUT XXXIV. De Unico Baptismo, contra Petilianum ad Constantinum, liber unus.
Eo tempore librum de Unico Baptismo amicus quidam meus, a nescio quo donatista presbytero accepit, indicante quod Petilianus episcopus eorum Constantinensis eum scripserit. Hunc ad me ille attulit, ac vehementer ut ei responderem rogavit; et factum est. Librum autem etiam meum in quo respondi, eumdem titulum habere volui, hoc est, de Unico Baptismo. In quo libro illud quod dixi: Constantinum imperatorem Donatistis criminantibus ordinatorem Caeciliani Felicem Aptungensem non negasse accusationis locum, quamvis eos in Caeciliani fictis criminibus calumniosos fuisset [Col. 0645] expertus 1, in ordine temporum postea consideratum, aliter inventum est. Nam prius memoratus Imperator causam Felicis fecit audiri a proconsule, ubi legitur absolutus; et postea ipse Caecilianum cum accusatoribus ejus auditum, comperit innocentem, ubi eos expertus est in ejus criminibus calumniosos. Qui ordo temporum per consules declaratus, multo vehementius in ea causa calumnias Donatistarum convincit, penitusque subvertit: quod alibi ostendimus. Hic liber sic incipit: Respondere adversa sentientibus.
-
Cap. 16, n. 28 ↩
Traduction
Masquer
Le Rétractations
CHAPITRE XXXIV.
D’UN SEUL BAPTÊME, A CONSTANTIN CONTRE PÉTILIEN. — UN LIVRE.
En ce temps, un de mes amis reçut de je ne sais quel prêtre donatiste, qui le disait écrit par Pétilien, évêque donatiste de Constantine, un livre intitulé : D’un seul Baptême. Il me l’apporta et me pria instamment d’y répondre: je le fis. Je voulus que mon livre eût le même titre que celui à qui il répondait, c’est-à-dire D’un seul Baptême. Dans ce livre j’ai dit: « L’empereur Constantin n’a pas refusé de recevoir l’accusation des Donatistes incriminant Félix d’Aptonge, ordonnateur de Cécilien, quoiqu’il eût eu la preuve que leurs accusations contre Cécilien étaient fausses et calomnieuses [^1]. » En considérant l’ordre du temps, j’ai trouvé que je m’étais trompé. L’empereur avait auparavant fait entendre la cause de Félix par un proconsul, et nous lisons qu’il fut absous; c’est ensuite que lui-même, après avoir écouté Cécilien et ses accusateurs, reconnut son innocence et eut la preuve qu’il avait été de leur part l’objet d’accusations calomnieuses. Cet ordre des temps indiqué par les consulats, convainc bien plus manifestement les Donatistes de calomnie en cette affaire et détruit totalement leurs accusations; c’est ce que nous avons montré ailleurs.
Cet ouvrage commence ainsi: «Nous sommes très-souvent obligés de répondre à ceux qui ont des sentiments opposés. »
[^1] C. XVI, 28.