Caput X: An uita mortalium mors potius quam uita dicenda sit.
Ex quo enim quisque in isto corpore morituro esse coeperit, numquam in eo non agitur ut mors ueniat. hoc enim agit eius mutabilitas toto tempore uitae huius - si tamen uita dicenda est - ut ueniatur in mortem. nemo quippe est, qui non ei post annum sit, quam ante annum fuit, et cras quam hodie, et hodie quam heri, et paulo post quam nunc, et nunc quam paulo ante propinquior; quoniam, quidquid temporis uiuitur, de spatio uiuendo demitur, et cottidie fit minus minusque quod restat, ut omnino nihil sit aliud tempus uitae huius, quam cursus ad mortem, in quo nemo uel paululum stare uel aliquanto tardius ire permittitur; sed urgentur omnes pari motu nec diuerso inpelluntur accessu. neque enim, cui uita breuior fuit, celerius diem duxit quam ille, cui longior; sed cum aequaliter et aequalia momenta raperentur ambobus, alter habuit propius, alter remotius, quo non inpari uelocitate ambo currebant. aliud est autem amplius uiae peregisse, aliud tardius ambulasse. qui ergo usque ad mortem productiora spatia temporis agit, non lentius pergit, sed plus itineris conficit. porro si ex illo quisque incipit mori, hoc est esse in morte, ex quo in illo agi coeperit ipsa mors, id est uitae detractio - quia, cum detrahendo finita fuerit, post mortem iam erit, non in morte - : profecto, ex quo esse incipit in hoc corpore, in morte est. quid enim aliud diebus horis momentis que singulis agitur, donec ea consumpta mors, quae agebatur, inpleatur, et incipiat iam tempus esse post mortem, quod, cum uita detraheretur, erat in morte? numquam igitur in uita homo est, ex quo est in isto corpore moriente potius quam uiuente, si et in uita et in morte simul non potest esse. an potius et in uita et in morte simul est; in uita scilicet, in qua uiuit, donec tota detrahatur; in morte autem, quia iam moritur, cum uita detrahitur? si enim non est in uita quid est quod detrahitur, donec eius fiat perfecta consumptio? si autem non est in morte, quid est uitae ipsa detractio? non enim frustra, cum uita fuerit corpori tota detracta, post mortem iam dicitur, nisi quia mors erat, cum detraheretur. nam si ea detracta non est homo in morte, sed post mortem: quando, nisi cum detrahitur, erit in morte?
