Übersetzung
ausblenden
Summe der Theologie
Dritter Artikel. Gott ist für die menschliche Vernunft nicht das Ersterkannte.
a) Es scheint, daß Gott für uns das Erstgekannte sei. Denn: I. Das, worin wir alles Andere erkennen und wonach wir alles Andere beurteilen, ist das Ersterkannte; wie vom Auge das Licht zuerst gesehen wird und nach Maßgabe des Lichtes alles Andere. „Alles aber erkennen wir,“ sagt Augustin (11. de Civ. cap. 27; de vera Relig. cap. 2.), „im Lichte der ersten Wahrheit und vermittelst desselben urteilen wir über Alles.“ Also ist Gott das von uns zuerst Erkannte. II. Gott ist die Ursache all unserer Kenntnis; denn „Er ist das wahre Licht, welches erleuchtet jeden Menschen, der in die Welt kommt“. (Joh. 1, 9.) Ist also etwas Anderes erkennbar, so ist dies um so mehr Gott, dessentwegen es erkennbar ist. Also ist Er unser erster und klarster Erkenntnisgegenstand. III. Im Bilde wird zuerst das erkannt, was im Bilde vorgestellt ist. In unserem Geiste aber ist das Bild Gottes, wie Augustin (12. de Trin. 5.) auseinandersetzt. Also was in unserem Geiste zuerst erkannt wird, das ist Gott. Auf der anderen Seite aber heißt es Joh. 1, 18.: „Niemand hat je Gott geschaut.“
b) Ich antworte; viel weniger wie die stofflosen Substanzen kann unser Geist die Substanz des Ungeschaffenen erkennen. Also ist Gott nicht das Ersterkannte in uns, sondern „durch die sichtbaren Kreaturen gelangen wir (in etwa) zur Anerkennung des Daseins der unsichtbaren Dinge Gottes“. (Röm. 1, 20.) Das von uns zuerst Erkannte ist das Wesen, soweit es dem stofflichen Dinge angehört und im Stoffe ist. (Vgl. oben.)
c) I. Wir erkennen alles im Lichte der ersten Wahrheit und urteilen, danach, insofern das Licht unserer Vernunft, sei es das natürliche sei es das der Gnade, nichts Anderes als ein uns eingeprägter Abglanz der ersten Wahrheit ist. (Vgl. Kap. 12, Art. 2.) Da also das Licht unserer Vernunft selber sich nicht zu unserer Vernunft verhält wie das, was verstanden wird, sondern wie das, wodurch verstanden wird; so ist um so weniger Gott das von uns zuerst Erkannte. II. „Um dessentwillen etwas ist, das ist dies um so mehr;“ hat Wahrheit, wenn es sich um dieselbe Rangstufe oder denselben Seinskreis handelt. (Kap. 87, Art. 2 ad 3.) Wegen Gottes werden aber andere Dinge erkannt: nicht weil Gott das zuerst Erkannte, also im Kreise des Erkannten einbegriffen ist; sondern weil Er die erste wirkende Urfache der Erkenntniskraft ist. III. Das Bild Gottes in uns ist unvollkommen; also folgt das Gewollte nicht. Wäre es vollkommen wie der Sohn in Gott das vollkommene Bild des Vaters ist, so würde auch Gott zuerst erkannt werden.
Edition
ausblenden
Summa theologiae
Articulus 3
Iª q. 88 a. 3 arg. 1
Ad tertium sic proceditur. Videtur quod Deus sit primum quod a mente humana cognoscitur. Illud enim in quo omnia alia cognoscuntur, et per quod de aliis iudicamus, est primo cognitum a nobis; sicut lux ab oculo, et principia prima ab intellectu. Sed omnia in luce primae veritatis cognoscimus, et per eam de omnibus iudicamus; ut dicit Augustinus in libro de Trin., et in libro de vera Relig. Ergo Deus est id quod primo cognoscitur a nobis.
Iª q. 88 a. 3 arg. 2
Praeterea, propter quod unumquodque, et illud magis. Sed Deus est causa omnis nostrae cognitionis, ipse enim est lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum, ut dicitur Ioan. I. Ergo Deus est id quod primo et maxime est cognitum nobis.
Iª q. 88 a. 3 arg. 3
Praeterea, id quod primo cognoscitur in imagine, est exemplar quo imago formatur. Sed in mente nostra est Dei imago, ut Augustinus dicit. Ergo id quod primo cognoscitur in mente nostra est Deus.
Iª q. 88 a. 3 s. c.
Sed contra est quod dicitur Ioan. I, Deum nemo vidit unquam.
Iª q. 88 a. 3 co.
Respondeo dicendum quod, cum intellectus humanus, secundum statum praesentis vitae, non possit intelligere substantias immateriales creatas, ut dictum est; multo minus potest intelligere essentiam substantiae increatae. Unde simpliciter dicendum est quod Deus non est primum quod a nobis cognoscitur; sed magis per creaturas in Dei cognitionem pervenimus, secundum illud apostoli ad Rom. I, invisibilia Dei per ea quae facta sunt, intellecta, conspiciuntur. Primum autem quod intelligitur a nobis secundum statum praesentis vitae, est quidditas rei materialis, quae est nostri intellectus obiectum, ut multoties supra dictum est.
Iª q. 88 a. 3 ad 1
Ad primum ergo dicendum quod in luce primae veritatis omnia intelligimus et iudicamus, inquantum ipsum lumen intellectus nostri, sive naturale sive gratuitum, nihil aliud est quam quaedam impressio veritatis primae, ut supra dictum est. Unde cum ipsum lumen intellectus nostri non se habeat ad intellectum nostrum sicut quod intelligitur, sed sicut quo intelligitur; multo minus Deus est id quod primo a nostro intellectu intelligitur.
Iª q. 88 a. 3 ad 2
Ad secundum dicendum quod propter quod unumquodque, illud magis, intelligendum est in his quae sunt unius ordinis, ut supra dictum est. Propter Deum autem alia cognoscuntur, non sicut propter primum cognitum, sed sicut propter primam cognoscitivae virtutis causam.
Iª q. 88 a. 3 ad 3
Ad tertium dicendum quod, si in anima nostra esset perfecta imago Dei, sicut filius est perfecta imago patris, statim mens nostra intelligeret Deum. Est autem imago imperfecta. Unde ratio non sequitur.